webbanner-respect-voor-mensen-milieu-en-arbeidsrechten_1500x864
beeld:

Dossier

Zorgplicht

Noten, bananen, wijn … ze smaken zoveel beter als ze voortkomen uit eerlijke handel. Of een T-shirt zonder uitbuiting, dat zit écht goed, niet? Jammer genoeg gaan bedrijfswinsten vaak boven mensenrechten en het milieu. Daarom pleit FOS met andere middenveldorganisaties voor een zorgplichtwet.

justice-is-everybodys-business-logo-black
beeld:

Momenteel buigt de Europese Unie zich over een Europese zorgplichtrichtlijn. De lobbyisten van multinationals doen er alles aan om het voorstel van de Europese Commissie af te zwakken. Laat een krachtig tegengeluid horen.

Eis een sterke Europese zorgplichtwet.

De andere kant van het verhaal

Stel: je werkt tien uur per dag, in een verzengende hitte. Dan zou je toch je kinderen moeten kunnen voeden? Niet zo in de Boliviaanse paranotensector! Erger nog: je schakelt je kinderen in om – letterlijk – voldoende geld bijeen te rapen. Klinkt onrechtvaardig, niet? Toch worden arbeiders aan het andere eind van de mondiale waardeketen tot deze situatie gedwongen. Omdat bedrijven onhaalbare doelen opleggen, verhinderen dat arbeiders zich verenigen, of zelfs paramilitairen inhuren.

Goeie koopjes?

Wij trokken met vakbonden en middenveldorganisaties op onderzoek. En ontmaskerden de promo’s van grote bedrijven. Nieuwsgierig? Klik op de promo en ontdek het volledige verhaal:

Rechten onder druk

Is kinderarbeid eigenlijk niet verboden? Het recht op vrijheid van vereniging, is dat geen basisrecht? Jawel, veel rechten staan in internationale verdragen, standaarden en overeenkomsten, maar vaak hebben activisten en hun ledenorganisaties geen toegang tot het gerecht. Vaag omschreven wetten en een leger aan bedrijfsadvocaten geven hun weinig kans op een eerlijke rechtszaak en tegemoetkoming. Om nog niet te spreken van intimidatie van mensenrechtenverdedigers of het inhouden van informatie door bedrijven en zelfs politici.

Zinloze labels

Zijn labels een oplossing? Toch niet. Het zijn vrijblijvende engagementen die zelden een verschil maken, zoals blijkt uit de getuigenissen van Zuid-Afrikaanse wijnplukkers. Protocollen en labels blijken op maat van bedrijven geschreven. Onderzoek maakt duidelijk dat ze vaak simpelweg misleidend zijn en weinig impact hebben op arbeids- en milieurechten. Bedrijven hebben het graag over ‘respect’ en ‘zorgvuldigheid’, maar in werkelijkheid zijn het holle woorden.

Een zorgplichtwet als redmiddel

FOS pleit, samen met Belgische vakbonden en middenveldorganisaties, voor een Belgische en Europese zorgplichtwet die bedrijven verantwoordelijk houdt voor mensen-, arbeids- en milieurechten in hun waardeketen. We zetten ons voorstel in de kijker tijdens de gezamenlijke campagne #madewithrespect.

Wat is zorgplicht?

Zorgplicht is een nieuw concept in het bedrijfsleven. Het combineert de ‘plicht tot zorgvuldigheid’ (of due diligence in het Engels) met de ‘plicht tot herstel’. Vanuit hun zorgplicht moeten bedrijven erover waken dat in hun waardeketen de mensenrechten gerespecteerd worden en moeten ze de slachtoffers van schendingen herstel aanbieden. Hun zorgplicht geldt zowel voor de mensenrechten, inclusief de arbeidsrechten, als voor de internationale milieunormen.

Wat moet er in een zorgplichtwet staan?

Om misbruiken te voorkomen, moet een zorgplichtwet:

  • gelden voor de hele waardeketen, van grondstoffen tot verkoop
  • rekening houden met de omvang en middelen van bedrijven
  • slachtoffers de mogelijkheid bieden om een vergoeding en herstel te vragen
  • voorzien in een onafhankelijke publieke controle-instantie

Wil je je helemaal in ons voorstel verdiepen? Lees het memorandum ‘Essentiële bouwstenen voor een zorgplichtwet’.

Zorgplicht centraal in ons FOSFOR-magazine

Onderzoek naar zorgplicht in Colombia

Heb jij hierboven voor de bananen in promo gekozen? Dan weet je dat het flink mis is in de Colombiaanse bananensector. Boeren worden van hun grond verdreven, vakbondsafgevaardigden bedreigd en het milieu vervuild. Het zijn maar enkele van de schokkende vaststellingen van het onderzoek dat we met Solsoc, ISVI, Colombiaanse organisaties en CETRI hebben uitgevoerd.

Op 19 april 2022 stelden we de resultaten van het onderzoek voor aan het brede publiek én minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir. Pablo Vargas van de vakbondsfederatie FENSUAGRO en Nelly Osorno Ospina van het Instituto Popular de Capacitación getuigden over de wantoestanden in de Colombiaanse bananen- en mijnbouwindustrie.

Benieuwd naar hun verhalen?

Bekijk de webinar over zorgplicht in Colombia.

Mensenrechten hebben geen prijs

Artikels over dit dossier