Omnipotent overal aanwezig, sluipend door heel de Westelijke Jordaanoever. Waar je ook kijkt herhaalt het patroon zich: Palestijnse overbevolkte steden, vluchtelingenkampen en dorpen leunen aan tegen de muur, geen meter land wordt overgelaten voor landbouw of demografische groei. Aan de andere kant van de muur: nederzettingen en veel land, om de natuurlijke groei van de illegale nederzettingen toe te laten. Een uur later staan we voor de muur in Al Ram. Langs alle kanten waar je kan kijken, potdicht. Hier geen muur tussen Israelis’s en Palestijnen, een muur van 9 meter hoog in het midden van een dorp. De realiteit voor het merendeel van de 730 km lange muur. De straten van het dorp letterlijk in twee gedeeld. Buren en familie die plots in een ander land wonen. Een mogelijkheid om van de ene naar de andere kant te gaan is momenteel onder de grond, door de rioleringspijp. We staan te kijken en een voor een komen ze erdoor gekropen. Mensen als ratten door de rioleringspijp, om naar hun werk of naar school te gaan. We staan als verstijfd het tafereel gade te slaan. Voor de veiligheid van Israel? Facts on the ground. Daar wordt niet meer over onderhandeld in Annapolis.
Ik vraag onze gids wat ons volgens hem te wachten staat in de volgende maanden. Veel bloed antwoordt hij. Nog meer dan we al gezien hebben. Kans op vrede vraagt iemand hem? Waar heeft u het over, vraagt hij terug. Kent u dan vrede tussen twee volkeren waarvan één volk tot op vandaag volledig wordt vernietigd? Wat verstaat u onder vrede? Het vergeten van het Palestijnse recht op een rechtvaardig leefbaar leven? Over welke vrede spreekt u?
Volgende week spreken ze over vrede in Annapolis.
Dinsdag 13 november, Bethlehem.
We rijden binnen via checkpoint 300. Opnieuw muur voor zover je kan zien. Opnieuw hetzelfde patroon. Na een bezoek aan de geboortekerk van Jezus, en een gesprek met een 83-jarige zeer militante franciscaanse priester, duiken we de oude stad in. Een mooi centrum, maar geen enkele toerist te bespeuren. Nochtans is Bethlehem een wereldpatrimonium (niet erkend door de UNESCO en dus ook niet beschermd, aangezien enkel staten die erkenning kunnen aanvragen, en Palestijnen hebben nog steeds geen staat). De wieg van het christendom behoeft blijkbaar geen uitzondering om haar toch van de ondergang te redden. De toeristische sector, de grootste bron van inkomen voor de stad is bijna dood. Van de gemiddeld 900.000 bezoekers per jaar voor het uitbreken van de tweede intifada in 2000, telt men er nu 270.000 per jaar. Waar vroeger een groot deel van die toeristen in Bethlehem verbleef – tot 260.000 overnachtingen in 2000 – boekte men in 2005 nog 39.000 overnachtingen. De sector is nog 15-20% van voorheen. Wat overblijft zijn de honderden bussen per dag die stoppen voor de ingang van de geboortekerk. De mensen worden gedropt voor een bezoek aan de geboortekerk en dan weer de bussen is, rechtsomkeer richting Jeruzalem. In Bethlehem blijft geen cent hangen.
We lopen de oude stad uit door een straat waar het vuilnis zich ophoopt. Al vier maanden worden de vuilnismannen (en alle andere ambtenaren) opnieuw niet uitbetaald. Geen geld bij het stadsbestuur. Een zoveelste gevolg van de Europese, Amerikaanse en Israëlische sancties tegen de Hamas-zege in 2006. Al drie dagen liggen de vleesbonen, de groenten en alle mogelijke afval door elkaar te rotten onder de zon in het midden van de oude stad. De eigenaar van de souvenirwinkel enkele meter verder waar de groep zich arm koopt, lacht omdat hij nog eens wat inkomen heeft. Enkele minuten later vertelt hij me bitter dat we in Palestina op een vulkaan leven. Weinig te merken van de zee van hoop op vrede.
30% van het grondgebied van Bethlehem is geannexeerd: voor de muur, voor de nederzettingen die errond liggen, voor de uitbreiding van Jeruzalem onder Israëlisch bestuur, voor de bypass roads richting Hebron en de zuiderse nederzettingen, voor de bedevaartplaats van Rachels Tomb… Voor de veiligheid van Israël. Duizenden Palestijnen leven opeengepakt in vluchtelingenkampen vlak naast de muur, militaire kijktorens rondom hun huis, legerjeeps die elke avond het kamp patrouilleren en schieten op wat er beweegt, kinderen, katten .. Facts on the ground, heet dit in het ‘vredesonderhandelingen-jargon’. Onomkeerbare feiten die een deel van de ‘realiteit’ van de tweestatenoplossing zullen worden in de vrede van Annapolis.
Zaterdag 17 november 2007
Na’el Abd al-Rahman Khamis al-Kordi (21), van de Sheikh Radwan buurt in Gaza City, kankerpatiënt, sterft omdat zijn conditie zwaar achteruitging. De kanker bij Na’el werd ongeveer een jaar en half geleden vastgesteld. Op dat moment vroeg de familie een toelating van Isarel voor een behandeling in een Israëlisch hospitaal. De aanvraag werd geweigerd en de familie reisde met hun zoon naar een Egyptisch hospitaal. Na behandeling reisden ze terug naar Gaza, met een opvolgingsafspraak in Egypte in juni 2007. De permanente sluiting van Rafah door het Israëlisch leger, de enige overgang tussen Gaza en Egypte, verhinderde dat Na’el naar Egypte kon reizen. Zijn toestand ging snel achteruit vanwege de afwezigheid van medische zorgen in Gaza. De familie diende drie aanvragen in voor toelating tot een Israëlisch hospitaal. Drie maal werd de aanvraag afgekeurd. De laatste poging was op 31 oktober 2007 via de liaison officer van het ministerie van gezondheid en met tussenkomst van Artsen Zonder Grenzen. Maar opnieuw kreeg de familie geen antwoord. De situatie van de jongen ging gestaag achteruit en op zaterdag 17 november stierf hij.
Op 28 oktober begaf M. A-J, een andere kankerpatiënt, zich naar Erez. Dit nadat hij al tweemaal probeerde toegang te krijgen vergezeld van familieleden. Maar tweemaal werd hij geweigerd vanwege de ‘veiligheidsdossiers’ van de begeleidende familieleden. M. kreeg enkel een toelating voor zichzelf. Op 28 oktober begeeft hij zich alleen naar Erez om 6u30 ’s ochtends. Het Israëlisch leger houdt hem de hele dag tot 17u30 vast in Erez en stuurt hem dan weer naar huis. Reden: de regels zijn veranderd: een patiënt mag niet zonder begeleiding van een familielid Erez verlaten.
Een derde kankerpatiënt, Mahmoud Taha, 23 jaar, sterft enkele kilometers voorbij Erez op 28 oktober 2007. Na enkele behandelingen in Gaza in september en begin oktober werd hij doorverwezen naar een Israëlisch hospitaal voor dringende verzorging. Op 18 oktober begeeft hij zich een eerste keer met z’n vader naar Erez. Z’n vader wordt opgepakt voor ondervraging. Mahmoud wacht twee uren en krijgt dan te horen dat hij terug naar Gaza moet. Van zijn vader weet hij niets. Tot op heden is er geen nieuws van de vader. Op 24 oktober krijgt Mahmoud een nieuwe toelating voor Erez. Op 28 oktober begeeft hij zich alleen naar Erez, waar hij voor acht uur ondervraagd wordt alvorens toegang te krijgen tot Israëlisch gebied. Eenmaal Erez voorbij sterft hij onderweg op enkele kilometers van het hospitaal.
Sinds augustus 2007, stierven 9 mensen in Gaza wegens de meervoudige afwijzing van Israël voor toegang tot een Israëlisch hospitaal vanwege ‘veiligheidsredenen’. Onder hen twee vrouwen en een kind van 6 maanden. Gaza is een ‘vijandige entiteit’. Potdicht. Niemand kan erin, Niemand kan eruit. 1,4 miljoen mensen leven de hel op aarde. Alles wat er zich afspeelt wordt aanvaard vanwege de ’terroristische dreiging’.
Maandag 19 november.
Ontmoeting in Jeruzalem tussen Olmert en Abbas. Sinds enkele dagen koppen de Israelische en internationale media: “De Palestijnse overheid moet het intrinsiek joodse karakter van Israël erkennen.”
Wat betekent dit voor de 1,2 miljoen moslim en christelijke Palestijnen in Israel? Dat zij nu met internationale goedkeuring tot tweederangsburgers worden verklaard? Of nog: “Er komt een freeze op de nederzettingen”, waarna Olmert verklaart dat hij hiermee bedoelt dat er geen ‘nieuwe’ nederzettingen komen. En: “De natuurlijke groei van de huidige nederzettingen moet gegarandeerd worden”. In de Oslo-akkoorden van 1993 stond als een voorwaarde om te komen tot een tweestaten-oplossing dat de bouw van en in alle illegale nederzettingen moest gestaakt worden en de nederzettingen ontmanteld moesten worden. Sinds Oslo kwamen er tientallen nederzettingen bij. De bevolking verdrievoudigde er tot een totaal van momenteel 470.000 settlers.
Of nog zo’n mooie belofte die gemaakt wordt: 415 Palestijnse gevangenen zullen vrijgelaten worden. Vorige maand arresteerde Israël 200 Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever. De maand daarvoor bijna een zelfde aantal. Die mensen dienen als wisselgeld bij de onderhandelingen. In realiteit neemt het aantal politieke gevangen elk jaar toe.
Ik ben thuis ’s avonds. Ik herbekijk de documentaire die Sarah en Mustafa maakten voor de VRT. Nimr, 14 jaar, inwoner van Azza vluchtelingenkamp, op enkele meter van de muur, botst terug op de vraag of hij gelooft in vrede: “Welke vrede als wij in een gevangenis leven?”
Volgende week spreken we over vrede in Annapolis.
“Let us work first for justice. Reconciliation and peace will follow close behind”
Anglican Archbishop Desmond Tutu
Meer info: onze werking in Palestina