Drie jaar geleden besloten werknemers van de medische spoeddiensten op de westelijke Jordaanoever dat ze niet langer konden werken in de erbarmelijke omstandigheden waarmee ze dagelijks te kampen hadden. Volgens het Internationaal Recht is de bezettende macht van een gebied verantwoordelijk voor de bescherming van medisch personeel en haar faciliteiten. Israël legt deze verantwoordelijkheid echter naast zich neer. De ambulanciers zien zich niet alleen geconfronteerd met levensbedreigende situaties, maar ook met gebrek aan werkzekerheid en met regelmatige schendingen van hun basisarbeidsrechten. De meeste werknemers regen jarenlang het ene tijdelijke contract aan het andere, zonder zicht op zekerheid. Bovendien lagen de lonen veel te laag om te voorzien in de levensbehoeften van de werknemer en zijn/haar familie. Na 11 jaar dienst kregen werknemers bijvoorbeeld een maandloon van 1400 NIS (in de huidige koers € 265), waarmee ze onder de armoedegrens leven.
Tijd voor actie
Acties werden in gang gezet. In 2005 vond een eerste staking plaats, tegen de tijdelijke werkcontracten en tegen het willekeurig ontslag van 43 collega’s. Het protest eindigde toen deze werknemers terug aan de slag mochten. Niet veel later werd een vakbond opgericht, de “Emergency Medical Services Union”. Na een lang en moeizaam onderhandelingsproces met de werkgever werd in augustus 2006 een collectieve arbeidsovereenkomst ondertekend, met daarin nieuwe loonschalen, vergoedingen voor transport en toegang tot sociale bescherming. Het engagement is toegezegd, maar weinig van deze beloften zijn al nagekomen. De strijd voor het naleven van de arbeidersrechten zoals vastgelegd in de Palestijnse arbeidswetgeving gaat dus nog steeds door.
Deze acties en de oprichting van de vakbond kwamen niet uit het niets. Ze werden in gang gezet toen werknemers een reeks vormingen bijwoonden, georganiseerd door DWRC, het Democratisch Centrum voor Rechten van Arbeiders, partner van fos. Deze Palestijnse NGO richt zich op de bewustmaking van werknemers over hun rechten en de mogelijkheden om deze te verdedigen; ondersteuning in de oprichting van vakbonden en comités op democratische en onafhankelijke basis; het trainen van vakbondsvertegenwoordigers en het verdedigen van arbeidsrechten
Successen
Tijdens zijn vijftienjarig bestaan werden verschillende successen geboekt. Zo droeg DWRC een stevig steentje bij in het tot stand komen van een Palestijnse arbeidswetgeving in 2001, gebaseerd op de internationale arbeidsnormen. Meer dan 3640 werknemers en vakbondsvertegenwoordigers volgden vorming om vaardigheden te ontwikkelen in de strijd voor hun rechten. De juridische dienst en zijn advocaten stonden honderden werknemers en werkneemsters bij in hun klachten. Voorlopig hoogtepunt in zijn streven naar een democratische en onafhankelijke vakbondsstructuur was de oprichting van de “Federation of Independent Unions”, de koepel van onafhankelijke vakbonden, in 2007. Deze telt 13 vakbonden en werknemerscomités en heeft haar hoofdkwartier in Ramallah.
Erkenning gezocht
Een van de grootste uitdaging voor de toekomst, is de arbeidersbeweging te laten groeien en ze te versterken. Zo kan men invloed uitoefenen op het politieke toneel om daar allereerst een wetgeving over vakbondswerking af te dwingen, in lijn met de internationale normen voor vrijheid van organisatie. Zo’n wetgeving is er nu niet en dat leidt ertoe dat het ministerie van tewerkstelling willekeurig beslist over het wel of niet erkennen van nieuwe vakbonden. De vorig jaar opgerichte koepel werd bijvoorbeeld niet erkend, hoewel een vertegenwoordiger van het ministerie aanwezig was bij de oprichting. Daardoor is ze bijvoorbeeld niet in staat een eigen rekening te openen en beheren. Zonder wetgeving blijft het moeilijk om besluiten van het ministerie bij de rechtbank aan te kaarten, en wordt de werking van de koepel afgeremd.
DWRC kijkt echter met vertrouwen de toekomst in. Ze zijn ervan overtuigd dat door het voortzetten van hun steun en expertise aan vakbonden er meer en meer opening komt voor sociale verandering en rechtvaardigheid, ondanks alle druk die wordt uitgeoefend op de mensenrechten en ontwikkeling in de Palestijnse gebieden. Want om te komen tot een leefbare Palestijnse staat is een sterke samenleving van groot belang.