Berta Caceres was niet de eerste; tussen 2010 en 2014 werden 101 milieuactivisten vermoord in Honduras, een van de meest gevaarlijke landen ter wereld volgens een rapport van Global Witness. 90% van alle criminele feiten blijven er onopgelost. En toch is er in deze zaak meer aan de hand, want naast milieu– en mensenrechtenactiviste was Berta ook een vrouw, indígena en oprichter van de COPINH, de Raad van Inheemse volkeren van Honduras.
Volgens het observatorium van de UNAH, de Nationale Autonome Universiteit van Honduras, werden in Honduras tussen 2005 en 2015 4.494 moorden op vrouwen geregistreerd, waarvan 53% het karakter van ‘feminicidios’ vertoonde. Dat is de term voor “de gewelddadige dood van vrouwen omwille van het vrouw-zijn”. Hoewel feminicidios voorkomen in heel Zuid-Amerika, staat Honduras hoog op de lijst. 32% van alle feminicidios in Zuid-Amerika is geconcentreerd in Honduras, in tegenstelling tot landen als Costa Rica en Uruguay waar dit slechts 1% bedraagt. Het is duidelijk dat de specifieke omstandigheden van Honduras een belangrijke rol spelen in de hoge criminaliteitscijfers. De rol van democratie en respect voor mensenrechten dienen van naderbij bekeken te worden.
Militarisering en geweld
Hoewel Honduras verschillende conventies en verklaringen ondertekende, waaronder de 8 basisconventies van de Internationale Arbeids Organisatie (IAO) en de conventie over de eliminatie van elke vorm van discriminatie tegen de vrouw (CEDAW, 1979), vinden ze maar weinig weerslag in de harde realiteit. Momenteel kent het land een onwaarschijnlijke militarisering van de samenleving, waarbij het leger tot in de uitbetalingsloketten van de sociale zekerheid is doorgedrongen om de werking van de publieke instituten, met rugdekking van de regering van Hernandez, naar hun hand te zetten. De belangrijkste beslissingen worden gecentraliseerd in de nationale raad voor Defensie en Veiligheid waarbij het budget voor defensie en veiligheid met respectievelijk 27% en 58% verhoogd werd, en het gezondheidsbudget verminderde van 3% naar 1%.
Ook de FOS-partners in Honduras voelen de wurggreep van een patriarchale, gemilitariseerde regering die in dienst staat van het grote kapitaal dat meesurft op een privatiseringsgolf en zo haar gulzigheid kan botvieren. De nieuwe wet op sociale bescherming is een pure privatiseringsoperatie waarbij het instituut voor sociale zekerheid (IHSS) voortaan mag beslissen wie, publiek of privé, lucratief of niet lucratief, mag instaan voor het verlenen van basisdiensten.
Criminalisering van sociale bewegingen
Het criminaliseren van sociale bewegingen is binnen die cocktail een onontbeerlijk ingrediënt. Recent werden er aanpassingen aan het strafrecht doorgevoerd met als gevolg straffen van 10 tot 15 jaar op openbare mobilisaties, maar ook op vergaderingen binnenshuis. Zo werd FOS-partner ASONOG recent door militairen hardhandig ondervraagd tijdens een simpele werkvergadering. Duizenden leden van de boerenbeweging, waaronder 15 kinderen jonger dan 14, worden momenteel strafrechtelijk vervolgd. De terreur van de angst viert hoogtij in dit land.
In die context is vrouw zijn, en tegelijkertijd indígena en voorvechter van eigen rechten, een openbare blootstelling aan criminele daden van haat, racisme en discriminatie. Dat maakt de uitdagingen voor organisaties van vrouwen in de strijd voor een publiek beleid dat ten dienste staat van de bevolking en criminele feiten tegen vrouwen kan voorkomen een strijd van David tegen Goliath.
Hoewel de grondslag van het probleem ligt in de militarisering van de samenleving, de veralgemening van een cultureel machismo en de macht van een nationale en transnationale elite, kan de context enkel boven zichzelf uitstijgen aan de hand van democratische veranderingen binnen de staat en de samenleving die de mindset, de machtsverhoudingen en de barrières van armoede en ongelijkheid kan overwinnen.
FOS schrijft zich samen met haar partners onophoudelijk in voor deze strijd!