Ongelijke lonen
De bedrijven actief in de suikerindustrie in zuidelijk Afrika zijn in Zuid-Afrika gevestigde bedrijven zoals Illovo en Tongaat-Huletts. Illovo heeft plantages in Mozambique, Tongaat-Huletts in Mozambique en Zimbabwe. Mozambique is erg aantrekkelijk omwille van de relatief lage productiekost; arbeid is er bijvoorbeeld een stuk goedkoper dan in Zuid-Afrika. SAFWN verzamelde gegevens in de hele regio, waaruit blijkt dat een suikerrietkapper bij Tongaat-Hullet in Mozambique gemiddeld 400 Rand (+/-36 €) per maand verdient, terwijl in Zuid-Afrika het loon op 1320 Rand (+/- 118 €) per maand werd vastgelegd.
Hard werken, op harde vloer slapen
Suikerrietkappers hebben een erg vermoeiende en vuile job. Wanneer het suikerriet rijp is, worden de 2-4 meter hoge suikerriethalmen voor het oogsten in brand gestoken. Men doet dit om bladeren en onkruid te verwijderen en om slangen en reptielen die zich tussen het riet verschuilen en een gevaar voor de arbeiders vormen, weg te jagen. Na een dag werken op de plantage zijn de suikerrietkappers helemaal bedekt onder zwart roet. Bovendien hebben ze ook de hele dag vervuilde lucht ingeademd. Eens thuis wordt te situatie er niet beter op: hun verblijfplaats is armzalig; vaak delen zes of meer kappers één kamer, waar ze op de grond slapen en geen degelijke sanitaire voorzieningen aanwezig zijn.
Suikercampagne
De enorme discrepantie tussen de lonen in de verschillende landen en de erbarmelijke levensomstandigheden brachten SAFWN ertoe deze regionale campagne te lanceren, gericht op het harmoniseren en verbeteren van de werk- en levensomstandigheden van suikerarbeiders in de regio. Hoewel er op het terrein al heel wat gegevens verzameld werden, blijkt er toch te weinig adequate informatie voor handen. SAFWN plant daarom om onderzoeksinstituten in de verschillende landen meer gegevens te laten verzamelen, die het werk van de Suikercampagne kunnen onderbouwen. In een poging om directe diensten te leveren aan haar leden, zal het netwerk ook een opleidingsprogramma starten, gericht op capaciteitsversterking van vormingswerkers en vakbondsafgevaardigden op plantages en boerderijen. Op die manier kan men landarbeiders bewust maken van hun rechten en van het belang van vakbonden. In landen waar vakbonden tamelijk sterk staan, zoals in Mauritius, zijn de werkomstandigheden in de sector immers veel beter. In landen waar vakbonden zwak of onbestaande zijn, grijpt de overheid in om de sector te reguleren, maar kijkt ze daarbij vaak eerst naar commerciële belangen en zijn de werkomstandigheden van de arbeiders ondergeschikt.
Regionale aanpak
De strategiemeeting van SAFWN werd bijgewoond door fos-partners GAPWUZ (Vakbond van Landarbeiders van Zimbabwe), SINTAF (Nationale Vakbond van Landarbeiders van Mozambique), NAFWU (Namibische Landarbeidersvakbond), Sikhula Sonke en door andere landarbeidersorganisaties uit de regio. Alle organisaties zien deze regionale aanpak als een absolute noodzaak. Bedrijven gaan immers steeds op zoek naar de goedkoopste arbeiders en de meest flexibele arbeidsomstandigheden. Betere werkomstandigheden in het ene land betekenen vaak meer uitbuiting in het andere.
Gelijkaardige campagnes voor andere sectoren
Hoewel er geen suikerriet wordt verbouwd in Namibië en de uitkomsten van de Suikercampagne geen direct voordeel zullen opleveren voor haar leden, ziet fos-partner NAFWU haar deelname aan de campagne als een leerrijke ervaring en een kans voor toekomstige campagnes over andere sectoren, zoals de druiventeelt. In een interview zei de recent verkozen secretaris-generaal van NAFWU Moses Kativa: “De Suikercampagne is zeer belangrijk voor NAFWU. Onze deelname, samen met die van andere regionale partners, zal ons ongetwijfeld kansen bieden om te leren over hoe we onze campagnes in de toekomst moeten uitdragen. We hopen binnenkort op regionaal niveau een gelijkaardige campagne te kunnen voeren voor de druiven- en wijnindustrie, zodat ook de werknemers in deze sector betere levens- en arbeidsomstandigheden kunnen genieten.” fos promoot deze regionale aanpak en samenwerking tussen vakbonden over landsgrenzen hen. Samen staan ze sterker!
Meer info: SAFWN – Sugar Bulletin