73% van de wereldbevolking heeft geen volwaardige sociale bescherming. 73% van de wereldbevolking, dat zijn grofweg 5,2 miljard personen. Mensen die bij ziekte of verlies van hun baan geen inkomen meer hebben. Mensen die door hun gebrekkige toegang tot gezondheidszorg vroeger zullen sterven dan de gemiddelde Belg.
Getallen zeggen veel, maar verbergen ook heel wat. Zo zijn er heuse regionale verschillen als we spreken over sociale bescherming. Bijvoorbeeld, wereldwijd krijgt slechts 12% van de werklozen een of andere vorm van werkloosheidsuitkering. Maar de regionale verschillen zijn opzienbarend. 64% van de West-Europese werklozen krijgt een uitkering, slechts 7% van de werklozen uit Azië ziet dit recht gerealiseerd, in Latijns-Amerika en de Caraïben zakt dit percentage tot 5%. Achteraan hinkt Afrika, waar minder dan 3% van de werklozen een werkloosheidsuitkering ontvangt.
Al deze cijfers verbergen op hun beurt de verschillen tussen man en vrouw. Want de ongelijkheid tussen man en vrouw op het gebied van sociale bescherming is ronduit problematisch. Vrouwen zijn wereldwijd minder beschermd tegen werkloosheid dan mannen. Vrouwen lopen meer risico op arbeidsongevallen, maar zijn er tegelijkertijd minder tegen beschermd dan mannen. Vrouwen ontvangen minder pensioen dan mannen (na een hele loopbaan waar men gemiddeld 10% minder verdient voor hetzelfde soort werk), … . En ga zo maar door.
Een van de oorzaken van deze ongelijkheid is een direct gevolg van het type arbeid dat mannen en vrouwen verrichten. Onderzoek wijst uit dat vrouwen wereldwijd vaker terug te vinden zijn in meer arbeidsintensieve, gevaarlijke en ondergewaardeerde jobs. Bovendien zijn vrouwen oververtegenwoordigd in de informele economie. Denk hierbij aan huishoudwerk of een zelfstandige activiteit. Het gaat vaak om werk zonder een formeel contract of statuut, waardoor men dus geen sociale zekerheid opbouwt. Deze vrouwen kunnen dus niet terugvallen op een pensioen wanneer hun partners niet langer voor een inkomen kunnen zorgen of overlijden, op een uitkering bij arbeidsongevallen, of op een moederschapsuitkering wanneer ze bevallen. (Wereldwijd kunnen slechts 28,4% van de actieve vrouwen genieten van moederschapsbescherming. In Afrika en Azië ligt dit percentage lager dan 10%.)
Kortweg, vrouwen zijn minder sociaal beschermd dan mannen. Tegelijkertijd zullen vrouwen meer opdraaien voor een falend systeem van sociale bescherming dan mannen, zowel hier als in het Zuiden. Zo zullen vrouwen vaker zorgtaken op zich nemen indien zorginstellingen niet toegankelijk, beschikbaar of betaalbaar zijn. In vele regio’s in het Zuiden zijn er bijvoorbeeld amper of geen voorzieningen voor ouderen. In deze landen zien we dat de langetermijnzorg voor ouderen vaak op de schouders van de vrouw valt. En hetzelfde verhaal geldt voor de zorg voor kinderen of zieken. En dit heeft enorme gevolgen voor hun toekomstplannen. Door als het ware te fungeren als een depannagedienst voor een falende sociale bescherming, verminderen haar kansen op een job en een eigen inkomen drastisch. Vrouwen zijn dan de dupe van een falend beleid en een tekortschietende publieke dienstverlening.
Maar deze problematiek van ongelijkheid tussen man en vrouw inzake sociale bescherming behoort niet alleen het globale Zuiden toe. Ook hier in België is dit actueel. Denk aan het gebakkelei over de mantelzorg. Ditmaal kibbelde onze federale regering over de afschaffing van de tijdelijke vrijstelling om actief op zoek te gaan naar werk voor werkloze mantelzorgers. Werklozen die voor een ziek familielid zorgen, zouden zo hun uitkering verliezen. Deze mantelzorgers zijn vaak vrouwen en vervullen een cruciale rol voor de samenleving. Mantelzorg heeft duidelijk aangetoonde positieve gezondheidsresultaten, en vangt terzelfdertijd tekortkomingen van ons gezondheidssysteem op , denk aan de lange wachtlijsten voor zorginstellingen. De keuze van de federale regering om hierin te snoeien, getuigt niet alleen van een kortzichtige en vrouwonvriendelijke visie (hoeft dit te verbazen in dit mannenclubje?), maar is illustratief voor de druk waaronder onze sociale bescherming staat, voor mannen én vrouwen.
De strijd voor globale sociale bescherming is van groot belang. Een universele sociale bescherming, voor iedereen, ongeacht politieke voorkeur, sekse, etnisch-culturele achtergrond, leeftijd, … . De strijd voor sociale bescherming voor vrouwen verdient extra aandacht. Omdat vrouwen aan het kortste eind trekken, en omdat vrouwen vaak opdraaien voor het gebrek aan degelijke sociale bescherming. Dit hypothekeert de toekomst van vrouwen in alle landen. Strijden voor sociale bescherming, is strijden voor de gelijkheid tussen man en vrouw!
Daarom pleit FOS voor:
• Betere toegang van vrouwen tot sociale bescherming en waardig werk. Sociale bescherming van vrouwen moet erkend worden als een universeel recht en verankerd worden in de wetgeving en het beleid van alle landen.
• De actieve participatie van vrouwenorganisaties in de uitbouw van systemen van sociale bescherming
• De ratificatie van Conventie 156 van de Internationale ArbeidsOrganisatie (IAO). Een conventie over de gelijke behandeling en kansen voor de actieve bevolking met familiale verantwoordelijkheden. Deze conventie bestaat sinds 1983. België ratificeerde deze conventie nog niet!