Discriminatie en gendergerelateerd geweld houden hardnekkig stand op de werkvloer

Tot zo ver de hoera-stemming want er is nog veel werk aan de winkel. Veel lidstaten hebben de conventie nog niet geratificeerd (tot nu toe hebben 27 landen dat wél gedaan). In België zit de ratificatie bijvoorbeeld nog in de laatste fase. En ook al is er sterke nationale wetgeving, blijft het nog een hardnekkig probleem. Gelukkig blijft het daar niet bij en zetten veel organisaties, overal ter wereld zich in om een einde te maken aan de situatie.

Wat is gendergerelateerd geweld en discriminatie nu juist?

Gendergerelateerde discriminatie of geweld verwijst naar discrimantie of geweld dat zich richt tegen iemand vanwege diens geslacht, genderidentiteit of genderexpressie. Denk aan seksueel geweld, vernederingen of een ongelijke behandeling. Deze handelingen hebben een groot effect op het algemeen psychosociaal welzijn van het slachtoffer. Zo verhoogt het individuele stressgehalte maar krijg je ook meer personen van deze groep in kwetsbare situaties.

Gendergerelateerde discriminatie en geweld zijn vaak het gevolg van een samenspel van factoren zoals de economie, cultuur, politiek en geschiedenis, die tot uiting komen in verschillende facetten van de samenleving. Zo ook op de werkvloer, gendergerelateerde discriminatie en geweld vind je hier in diverse vormen.

De toegang tot werk is voor vrouwen meer beperkt tot een aantal jobs en taken. We noemen dit horizontale en verticale segregatie, die zowel gebaseerd is op directe en indirecte discriminatie op basis van gender. Een duidelijk fenomeen hiervan is dat je meer vrouwen ziet in onzeker en informeel werk. Dit zijn jobs met weinig bescherming van arbeidsrechten of sociale zekerheid. Niet alleen vind je meer vrouwen terug in die precaire jobs, bij deze groep zitten meer vrouwen met verhoogde kwetsbaarheid, zoals bijvoorbeeld alleenstaande ouders.

Geweld en discriminatie in de textielsector

In de textielindustrie werken er meer vrouwen bij kleine producenten of van thuis uit. Dit wordt deels veroorzaakt door de veronderstelling dat de vrouw de voornaamste zorggever is en daarvoor dicht bij huis moet blijven. Net zoals informele werknemers werken ze in meer onveilige werkomstandigheden, zonder toegang tot sociale bescherming, aan lage lonen.

De problemen in de textielindustrie gaan verder dan dat. Als grote bron van tewerkstelling met wereldwijd maar liefst 94 miljoen werknemers waarvan 60 % vrouwen (met regionale verschillen, varieert in sommige regio’s tot 80 %) verdient deze sector extra aandacht wanneer het over veiligheid en gezondheid op het werk gaat. Seksuele intimidatie en geweld zijn endemisch voor vrouwen die in de textielindustrie werken, zowel op de werkvloer als tijdens het woon-werkverkeer.

De oorzaak hiervan gaat verder dan de werksfeer: economische factoren, genderstereotypering enz. spelen allemaal een rol. Zo zagen we tijdens de corona-epidemie dit geweld nog verder toenemen: door economische onzekerheid, lagere inkomsten van de vrouwen en daarbij horend verlies van onderhandelingsruimte binnen het gezin. Door de verplichting om in huis, of op het werk (voor de vele migranten-werknemers) te blijven, konden vrouwen niet meer ontsnappen aan misbruik.

Geweld op de werkvloer kan verschillende vormen aannemen. Het kan fysiek, psychologisch of seksueel zijn. Maar het kan ook subtieler zijn zoals uitgesloten worden of het negeren van werknemers. Ook discriminatie uit zich op verschillende manieren; vrouwen een zwangerschapstest laten afleggen bij aanwerving of geen toestemming geven tot vrijaf nemen voor medische controles (voor bv. het kind van de werknemer).

Hoe groot is het probleem?

FOS-partner FEASIES deed een grootschalig onderzoek in El Salvador naar gendergerelateerd en syndicaal geweld op de werkvloer in de huishoud- en textielsector. Ook al is er sinds 2010 in El Salvador een wet van kracht die geweld op de werkloer juridisch strafbaar maakt, blijkt deze wet nog geen grote impact te hebben op de werkvloer.

In het aantal klachten die doorgegeven werden, is er een sterk overwicht van vrouwen (2 op 3), die nog meer slachtoffer van discriminatie worden als vakbondslid.

FEASIES doet aanbevelingen naar overheden, werkgevers en vakbonden om dit geweld verder een halt toe te roepen. Zo vragen ze naar meer medisch en psychologisch personeel om slachtoffers te begeleiden, meer en betere arbeidsinspecties, betere bescherming van werknemers op de werkvloer en duidelijke meldingsprocedures en het opzetten van preventiecampagnes en vakbondsvorming.