Het Afrikaans Netwerk voor Onderzoekers over de Arbeid (ALRN), een partner van fos, bracht in een studie de ervaringen van vrouwelijke leiders binnen de vakbeweging in Afrika in kaart. Het ALRN is een netwerk van vakbondsonderzoekers in Afrika dat onderzoek verricht naar gedeelde problemen binnen de Afrikaanse vakbondsbeweging. fos is nauw betrokken geweest bij de oprichting van het netwerk en ook fos partnerorganisaties LaRRI uit Namibië en LEDRIZ uit Zimbabwe zijn zeer actieve leden van het ALRN.
Drastische aanpak
Voor het onderzoek naar vrouwen binnen de vakbondsbeweging in Afrika maakte Naome Chakanya, onderzoekster bij LEDRIZ, een analyse van de positie van vrouwen binnen de Zimbabwaanse vakcentrale ZCTU. ZCTU kan trots zijn op de stappen die de centrale reeds heeft gezet om aan de genderproblematiek binnen de vakbondsbeweging in Zimbabwe te werken. De recente ALRN-studie legt echter de vinger op een aantal problemen die om een meer drastische aanpak van het gendervraagstuk vragen. “ZCTU heeft een verklaring over gender aangenomen waarin de nadruk ligt op gelijke kansen en rechten voor vrouwen”, legt Naome uit. “Daarnaast zijn er weliswaar structuren in het leven geroepen om de representatie en participatie van vrouwen te garanderen. Toch is er een gebrek aan concreet beleid rond gender, vooral binnen de geaffilieerde vakbonden. Dit maakt het moeilijk om veranderingen door te voeren en problemen aan te pakken.”
Neerbuigende houding
Participatie van vrouwen in de vakbondsbeweging in Zimbabwe is net als in vele andere Afrikaanse landen minimaal. Naome legt uit hoe dit komt: “Vrouwen dragen naast hun werk ook zorg voor het huishouden. De rol van vrouwen binnen de vakbeweging wordt – net als binnen het huishouden –sterk bepaald door culturele verwachtingen van mannen en vrouwen rond gender rollen. Vooral vrouwen die hogere posities innemen, worden geconfronteerd met een neerbuigende houding van mannelijke collega’s en superieuren. Hiernaast zullen vrouwen het gevecht moeten aangaan met hun zelfopgelegde minderwaardigheidsgevoel waardoor ze zich bijvoorbeeld minder vaak in discussies durven mengen.”
Crisis
Ook de politieke en economische crisis in Zimbabwe heeft een grote impact gehad op de mate waarin vrouwen binnen de vakbeweging actief zijn. Naome benadrukt “Ten eerste was er binnen het huishouden een grotere werklast door gebrek aan water, elektriciteit en basislevensmiddelen. Ook waren er steeds minder formele werkplekken. In sectoren waarin veel vrouwen werkzaam zijn, zoals de detailhandel en de agrarische sector, vielen de grootste ontslagen. Een andere oorzaak is dat vakbondsactiviteiten in Zimbabwe vaak gezien worden als steun voor de oppositiepartij MDC. Ze worden hardhandig aangepakt door de overheid en er is veel geweld tijdens vakbondsacties. Uit het onderzoek bleek dat vooral vrouwen zich hierdoor laten afschrikken. Zij worden uit angst voor repercussies liever geen lid van een vakbond en vrouwen die dit in het verleden wel waren, haakten gedurende de laatste jaren uit vrees af”.
Gezamenlijke strategie
Nu de economische en politieke situatie in Zimbabwe langzaam verbetert, zullen LEDRIZ en ZCTU gezamenlijk een strategie voor de verbetering van de positie van vrouwen binnen de vakbondsbeweging formuleren waarin de aanbevelingen uit de recente ALRN studie centraal zullen staan. Veel aandacht zal uitgaan naar een vormings- en trainingsprogramma, om zowel de slagkracht van vrouwen te vergroten als om juridische ondersteuning te kunnen bieden aan vrouwen die het slachtoffer zijn van seksisme en discriminatie. Ook zal er meer aandacht zijn voor de formulering van genderbeleid door geaffilieerde vakbonden. fos , als partner van ZCTU en LEDRIZ, zal beide partners de nodige ondersteuning bieden zodat de aanbevelingen van de ALRN studie ook in praktijk kunnen worden gebracht en de positie van werkende vrouwen in Zimbabwe daadwerkelijk kan verbeteren.
Meer info: De website van alrn