Dat er nog een lange weg is af te leggen in Honduras, werd me duidelijk in de gesprekken die ik tussendoor had met enkele aanwezige vrouwen. “In mijn gehucht Delices, gemeente Protección, is er niets”, vertelt Maria Luciona Lopez. “Voor de gezondheidspost moeten we naar Las Vueltas; daar is er een verpleegster van maandag tot vrijdag. Soms krijgen de mensen er te horen dat ze zelf maar de eerste hulp moeten toepassen, maar een opleiding in EHBO organiseert het centrum dan weer niet. Ikzelf ben ‘guardiana de salud’, dat betekent dat ik voor het gezondheidscentrum de contactpersoon in mijn gemeenschap ben. De mensen komen bij mij voor de eerste hulp, een opleiding die ik kreeg via een buitenlandse ngo. Als het nodig is, vergezel ik hen ook naar het gezondheidscentrum, want injecties en breuken mag ik niet behandelen.” Norma Reyes vult aan: “maar in het gezondheidscentrum hebben ze geen materiaal. Vorige week ben ik met een kind met ernstige brandwonden naar het centrum gegaan, maar meer dan wat zalf op de wonde leggen, kon men daar niet doen.”
Sta Rosa de Copán is een mooie provincie, met groene (ten minste nu eindelijk de regens zijn gekomen) bergen en weidse dalen. Maar dat betekent ook lange reistijden. Om een arts te zien moeten de bewoners van Las Vueltas naar Protección; hier houden 2 artsen en 3 verpleegkundigen consultaties van maandag tot vrijdag. In het weekend een ongeluk hebben in Delices doe je beter niet, want dan moet je nog drie uur verder rijden tot aan het hospitaal in Sta Rosa de Copan.
Dilma Iris Vareno wil nog een ander verhaal kwijt: “In het hospitaal kijkt men neer op wie uit de bergen komt. Iemand die armmoedig gekleed gaat, langdurig laten wachten, is de gewoonste zaak. Mijn man is met een kind met een gebroken arm -de arm stond helemaal scheef- naar het hospitaal gegaan. Hij en het kind hebben er een hele nacht moeten wachten, en al die tijd heeft men niets gedaan.”
Terug naar het forum. Ruim 180 personen gingen in op de uitnodiging, het merendeel vrouwen van de lokale netwerken die door de partnerorganisaties van FOS worden ondersteund. Maar belangrijk ook 4 burgemeesters en vertegenwoordigers van evenveel gezondheidscentra. Want hoe dan ook, enkel in overleg met deze bevoegde instanties kunnen verbeteringen in de gezondheidszorg worden bekomen.
Mijn collega Dagoberto schetste een algemeen beeld van de gezondheidssystemen in Midden Amerika. Typisch voor deze landen is de grote versnippering van de gezondheidszorg. De sociale zekerheid heeft haar eigen klinieken, maar die staan enkel open voor een 30 % van de bevolking, nl. zij die formeel werk hebben en bijdragen betalen. Maar de grote meerderheid (60 %) moet terecht bij de openbare gezondheidszorg, die het met 3 à 4 keer minder middelen per persoon moet stellen. Leerkrachten en militairen kunnen dan weer terecht in nog andere klinieken. Deze versnippering draagt alles behalve bij tot een efficiënte inzet van de toch al erg beperkte middelen.
De belangrijkste bijdrage op het forum kwam van Blanca Munuía. Haar organisatie ASJ, Vereniging voor een meer Rechtvaardige Samenleving, heeft een studie gedaan over de beschikbaarheid van geneesmiddelen in de gezondheidsdiensten. Blijkt dat er helemaal geen transparantie is in het aankoopbeleid. Het ministerie van gezondheid telt wel 14 registratiesystemen, die niet met elkaar gelinkt zijn. Aankopen verlopen niet altijd via openbare aanbestedingen, maar het ergste van al is dat veel medicamenten niet tot in de centra geraken, omdat ze in de centrale magazijnen blijven liggen, of omdat ze nooit zijn aangekocht. Corruptie zit op alle niveau’s en men schat het verlies op ettelijke miljoenen Lempira (1 USD = 21 Lempira).
Na de inleidingen van de sprekers, kreeg de zaal het woord. De stroom van vragen en opmerkingen was indrukwekkend, en meer nog de kracht waarmee de vrouwen het woord namen. Dit zijn mondige vrouwen, die zich duidelijk in de vrouwengroepen op dit forum hebben voorbereid. Concrete verhalen over hoe erbarmelijk de gezondheidsdiensten functioneren, wisselden zich af met concrete vragen voornamelijk over de oorzaken van het schrijnende gebrek aan geneesmiddelen in de gezondheidscentra. Met dit publiek als rugdekking, kan ALCISAOH gerust de strijd voor het recht op gezondheid voortzetten.
Auteur: Wim Leysens