Op 2 februari mocht de Salvadoraanse bevolking opnieuw een president kiezen. Dit voor de vijfde maal sinds de burgeroorlog die het land teisterde gedurende 12 jaar, met meer dan 75.000 doden en duizenden verdwijningen, gemartelden en ballingen tot gevolg.
De belangrijkste kanshebbers om het te schoppen tot nieuwe president zijn: Salvador Sánchez Cerén, ex- guerrillacommandant en kandidaat van het Frente Farabundo Marti para la Liberación Nacional (FMLN), opgericht in 1992 na een guerrillastrijd; Norman Quijano, de huidige burgemeester van San Salvador en vertegenwoordiger van het rechtse ARENA, dat 20 jaar lang aan de macht is geweest; en Antonio Saca, oud-president en vertegenwoordiger van de Unidad beweging die een aantal kleine conservatieve partijen vertegenwoordigt en dissidenten van de ARENA partij.
Sinds zondagavond zijn de uitslagen van de stemming bekend en heeft het Hooggerechtshof voor Verkiezingen zich verplicht gezien om op 9 maart een tweede ronde uit te schrijven tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen. Met reeds 99.16% van de stemmen geteld, heeft de FMLN-kandidaat, Salvador Sánchez Cerén 48.95% van de stemmen behaald. Norman Quijano van ARENA haalde 38.96% en de oud-president Saca, van de Unidad-coalitie, 11.44%. Deze resultaten zijn zonder twijfel een overwinning voor de regeringspartij FMLN die nu reeds 10 procentpunten meer heeft dan ARENA.
Over het algemeen verliep de verkiezingsdag zonder verstoringen. Maar ondanks de implementatie van het nieuwe systeem met een stem naargelang waar je verblijft (om te zorgen dat de urnen dichter in de buurt van de stemmers zijn), liep de afwezigheid onder de stemmers toch nog steeds op tot 45%. Dit is het hoogste percentage sinds de presidentsverkiezingen van 2009.
Waarom won FMLN?
De meeste analisten verklaren de overwinning van FMLN als volgt:
* De linkse partij realiseerde een constructieve en positieve verkiezingscampagne en ging op geen enkel moment de confrontatie aan met rechts. Bovendien kon FMLN op veel meer middelen rekenen dan bij de vorige verkiezingen. De partij kwam naar buiten als een eenheid en maakte reclame voor haar formule van een sterke en complementaire “presidentstandem” (president en vicepresident) (Salvador y Oscar).
* Het valt niet te ontkennen dat onder de huidige regering van FMLN (met president Funes) veel populaire sectoren, vooral op het platteland, baat hebben gehad bij een serie sociale bijstandsprogramma’s zoals schooluniformen en benodigdheden, een glas melk per kind in de scholen, subsidies voor propaangas etc. De verkiezingsresultaten tonen dat het stemmenaantal voor FMLN progressief stijgt bij de plattelandsbevolking die het meest heeft genoten van dit soort programma’s.
* In de laatste maanden heeft president Funes zich volledig in de campagne gegooid door ondermeer de corruptie van de ARENA-regeringen te bestrijden. Vooral de corruptieschandalen rond oud-president Francisco Flores, die 15 miljoen dollar richting eigen rekening zou hebben geleid, kwamen in de aandacht.
* Ten slotte heeft de rechtse partij een erg incoherente en confrontatie-zoekende campagne gevoerd, die nauwelijks of geen voorstellen deed aan de bevolking voor het oplossen van bepaalde problemen (economische crisis en onveiligheid). De partij ARENA vertoonde zich bovendien niet als een geheel en leed onder de keuze van een presidentskandidaat zonder charisma. Er miste een goed discours om de stemmers te overtuigen dat de nieuwe regering een andere koers zou varen dan vorige ARENA- regeringen die voor meer dan 20 jaar (1989-1999) een neoliberaal model hebben geïmplementeerd dat heeft gezorgd voor een concentratie van de rijkdom en een grotere sociale uitsluiting.
Wat kan er gebeuren in de tweede ronde op 9 maart?
Er is veel kans dat FMLN de presidentsverkiezingen wint in de tweede ronde. Zeker nu ze gesteund worden door zeer gemotiveerde stemmers die de verkiezingsoverwinning tussen hun vingers zagen glippen met slechts 25.000 stemmen. De rechtse stemmers daarentegen zijn gedesillusioneerd en zien waarschijnlijk de tweede ronde enkel als een herbevestiging van de eerste uitslag. Maar, het is evengoed mogelijk dat de rechtse zijde zijn eenheid hervindt door de nederlaag en Antonio Saca ( Unidad) zou de uitslag kunnen beïnvloeden. Zullen zijn stemmers de vrijheid krijgen om te stemmen op wie ze willen? Of zal hij oproepen om te stemmen voor FMLN of ARENA? Zullen de politieke partijen die naar de tweede ronde gaan allianties zoeken met Unidad?
Sánchez Cerén, kandidaat voor FLMN, kondigde aan: “Ik wil zeggen aan het Salvadoraanse volk dat we nu moeten strijden om ons te verenigen en ik weet zeker dat al diegenen die hun stem al hebben gegeven dit zullen herhalen. We zullen nieuwe verstandhoudingen en banden creëren en we zullen ons goede resultaat herhalen in de tweede ronde”.
Op 9 maart beslist El Salvador opnieuw over zijn lot door de keuze tussen twee politieke stromingen: de extreem rechtse neoliberaal die in de campagne stond voor de militarisatie van de publieke veiligheid om geweld en onveiligheid tegen te gaan. Of het voorstel van links en zijn aanhangers, die hoewel ze niet staan voor structurele veranderingen, wel kiezen voor meer sociale investering, versterking van de landbouwsteun, transparantie in het beheer van de publieke middelen en een participatieve en inclusieve vorm van bestuur.
Wordt vervolgd!