Tijdens het ‘landhervormingsprogramma’ dat in 2000 van start ging werden productieve boerderijen op een gewelddadige manier in beslag genomen. Boerderijen kwamen veelal in handen van de politieke vrienden van president Mugabe die geen enkele ervaring hebben met het beheren van een boerderij.Sindsdien ontstond er een enorm voedseltekort. “Mijn hart breekt. Ik kan niet samenwerken met deze moordenaars,” vertelt een arbeider geëmotioneerd. “Ze willen het land niet heropbouwen, ze willen het vernietigen.”
Enkele boeren wonnen vorig jaar een proces tegen de regering voor het tribunaal van de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC). De regering legde de veroordeling echter gewoon naast zich neer en de geweldplegingen op de boerderijen blijven aanhouden.
In het rapport ‘If something is wrong…’ publiceert landarbeidersvakbond Gapwuz de eerste bevindingen van een lopend onderzoek over het leed van de landarbeiders sinds 2000. Statistische gegevens die afgewisseld worden met getuigenissen schetsen een somber beeld van de situatie. De bijhorende documentaire ‘House of Justice’ (zie onder) illustreert hoe het geweld op enkele door het SADC Tribunaal beschermde boerderijen aanhoudt. “We kunnen zelfs in ons eigen huis niet in vrede leven omdat we gewoon kunnen ontvoerd en vermoord worden,” zegt een anonieme arbeider in de documentaire. “De situatie is heel ernstig.”
Bij het begin van de ‘landhervormingen’ gingen beelden van blanke boeren die aangevallen, vermoord of verdreven werden de wereld rond terwijl er van hun zwarte landarbeiders amper melding gemaakt werd. Voor elke blanke boer zijn er echter meer dan honderd zwarte landarbeiders die meer te lijden hadden onder zwaardere geweldplegingen dan hun werkgevers.
Uit de bevraging die Gapwuz liet uitvoeren, blijkt dat de mensenrechten van de landarbeiders tijdens de ‘landhervorming’ talloze keren geschonden werden. 44 procent werd aangevallen, ruim de helft ontving doodsbedreigingen en zowat 65 procent werd ernstig fysiek of psychologisch gemarteld. “Ik moet huilen als ik eraan denk hoe ik behandeld werd,” zegt een anonieme man in de documentaire. “Zelfs beesten worden beter behandeld.” Een oude man getuigt over hoe hij enkele maanden geleden gewelddadig meegenomen werd door jongerenmilities. “Eerst werd ik geslagen en in het vuur gegooid. Ik rolde weg en toen ik op de grond lag begonnen ze op ons te urineren. Ik geloof dat iedereen op ons geürineerd heeft.”
Opmerkelijk is dat de drie voornaamste mensenrechtenschendingen van politieke aard waren: gedwongen lid te worden van ZANU PF (de partij van Mugabe), politieke intimidatie en gedwongen deelname aan politieke bijeenkomsten. Bij een goedbedoelde landhervorming zouden de landarbeiders de eersten zijn die in aanmerking komen voor een deel van het land. 71 procent van de ruim 1,8 miljoen landarbeiders werd echter verdreven van de gronden waar ze woonden en werkten. De auteurs van het rapport stellen dan ook dat het doel van de ‘landhervorming’ de politieke onderwerping van de landarbeiders was.
Zo goed als alle daders blijken direct of indirect verbonden met de Zimbabwaanse overheid en ook de politie is weinig hulpvaardig. De meerderheid van de geïnterviewden vroegen hulp van de politie tijdens invallen, maar deze kregen ze niet onder het mom dat de gebeurtenissen op de boerderijen van ‘politieke’ aard waren.
Met dit rapport en de documentaire wil Gapwuz de aandacht van de SADC-landen vestigen op de problematiek in Zimbabwe. Algemeen secretaris Gertrude Hambira: “Dit is een oproep aan de leiders van SADC om het geweld op de boerderijen in Zimbabwe te beëindigen. Als er geen actie ondernomen wordt, zullen boeren en landarbeiders blijven lijden.”
Sinds 1996 steunt fos Gapwuz in de uitbouw van hun syndicale werking en de sociale en arbeidskwesties die ze opnemen. Zeker nu ze sinds de ‘landhervormingen’ hun ledenaantal aanzienlijk zagen inkrimpen, ondersteunt fos de rekrutering van leden en de (her)opbouw van lokale structuren.
De documentaire ‘House of Justice’ (26 min) kan u hier bekijken:
