Wie is Jorge Apolaya?
- 42 jaar
- een van de changemakers in de 11.11.11-campagne
- hoofd van de communicatiedienst van Promsex in Peru, een organisatie die strijdt voor seksuele rechten en de vrijheid om te kiezen voor seks, anticonceptie, zwangerschap en abortus
Steun Jorge via de campagne #changemakers van 11.11.11: klik hier
Een ziekenhuis in het Peruaanse Arequipa weigert een abortus uit te voeren bij een 13-jarig meisje dat al jaren seksueel misbruikt wordt door haar buurman. Een homoseksuele man uit Casa Grande wordt willekeurig opgepakt door de politie en seksueel door hen gemarteld. Als communicatiemedewerker bij de Peruaanse organisatie Promsex strijdt Jorge Apolaya voor gerechtigheid voor die slachtoffers. Hij droomt van een land waarin iedereen zichzelf kan zijn. Samen met 5 andere changemakers is Jorge het gezicht van de nieuwe campagne van 11.11.11.
1,7 miljoen Peruanen omschrijven zich als niet-heteroseksueel
Met campagnes rond gender- en seksuele identiteit, abortus, verkrachting, ongewenste zwangerschappen, mensenhandel, en fysieke en verbale mishandeling van vrouwen voor, tijdens en na de bevalling door medische personeel strijdt de ngo Promsex voor gendergelijkheid in Peru. 10 jaar geleden werden al die thema’s in Peru nog doodgezwegen.
Intussen krijgen kinderen en jongeren al informatie via de school mee. Er zijn ook publieke figuren, zoals politici en journalisten, die openlijk uitkomen voor hun homoseksualiteit. En er bestaat lokale, regionale en nationale wetgeving die discriminatie en geweld bestraft. Maar de strijd voor gendergelijkheid en diversiteit is in Peru nog lang niet gestreden.
Jorge Apolaya: “Dit jaar deed het ministerie van Justitie in Peru een enquête. Daaruit blijkt dat 8% – of ongeveer 1,7 miljoen Peruanen – zichzelf niet als heteroseksueel omschrijft. 71% van de respondenten denkt dat vooral de lgbt-groep het slachtoffer is van geweld. Dat zijn belangrijke inzichten.”
Bang om open te zijn over homoseksualiteit
“Ik was 27 jaar toen ik voor de eerste keer thuis sprak over mijn geaardheid, en dan alleen met mijn moeder. Ik wist uiteraard al veel langer dat ik op jongens viel. En mijn ouders misschien ook. Maar alles wat niet normaal was, daarover kon je beter zwijgen – zelfs binnen je gezin. Er bestonden ook geen rolmodellen toen. En je moest zelfs voorzichtig zijn als je naar bepaalde bijeenkomsten wilde waar seksuele identiteit ter sprake kwam. Doordat ik er niet openlijk over kon spreken, is er mij veel van mijn jeugd ontnomen. Daarom is het werk van Promsex zo belangrijk: iedereen heeft het recht om zichzelf te zijn.”
FOS en Jorge kennen elkaar al lang. We werken al langer samen met de gezondheidsorganisaties Promsex in Peru bij de de uitbouw van een netwerk met onder andere de gezondheidsdiensten, bij rechtszaken rond de rechten van het kind en bij workshops. Ook voor campagnes zoals #NiñasNoMadres en die voor de Internationale Vrouwendag kan Promsex rekenen op de steun van FOS.
Azul en L.C.
“Een van die cases die mij de laatste jaren emotioneel hebben geraakt, is die van Azul Rojas Marín die op het moment van de feiten in 2008 nog geen transvrouw was. De politie pakte hem zonder aanleiding op. Op het politiebureau hebben ze zijn kleren uitgetrokken en hem gemarteld en uitgemaakt omdat hij homoseksueel was. Azul diende klacht in voor verkrachting en machtsmisbruik, maar het gerecht klasseerde zijn zaak zonder gevolg. De zaak van Azul werd in 2014 opgepikt door de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens. Met de juridische hulp van Promsex besliste die dat Azul een schadevergoeding moest krijgen. De commissie verplichtte Peru om lgbt-mensen voortaan toegang te verlenen tot rechtshulp.”
“Een andere zaak is die van een meisje van 13. L.C., haar naam mag niet vrijgegeven worden. Zij raakte zwanger van haar buurman na seksueel misbruik en heeft toen geprobeerd om zelfmoord te plegen. Ze had ernstige verwondingen, maar de artsen weigerden haar te opereren omdat ze een kind droeg. Haar moeder diende een verzoek in om een therapeutische abortus uit te voeren, maar het ziekenhuis weigerde opnieuw. De foetus overleefde het uiteindelijk niet. En het meisje is bijna volledig verlamd. Promsex heeft haar zaak voor de CEDAW gebracht, het VN-comité dat de discriminatie van vrouwen bestrijdt. De rechtbank heeft toen een schadevergoeding en richtlijnen rond therapeutische zwangerschapsonderbrekingen opgelegd.”
“Het zijn de rechtszaken die mij het nauwst aan het hart liggen. Omdat we daar niet alleen die ene persoon mee helpen. Er plukken nog veel meer mensen de vruchten van die beslissingen in de rechtbank: nieuwe lgbt-wetgeving, toegang tot rechtshulp voor alle lgbt-mensen, strengere richtlijnen voor Peru rond therapeutische abortus, …”
“Met die rechtszaken helpen we niet alleen dat ene slachtoffer, maar een hele groep die lijdt onder geweld en discriminatie.”
Beperkte mogelijkheid om klacht in te dienen
“Of er momenteel dan geen wetgeving tegen geweld of discriminatie bestaat? Toch wel. Maar ten eerste: dat gaat alleen over geweld op publieke plaatsen. Ten tweede: de mogelijkheden om klacht in te dienen zijn heel beperkt. Er bestaat bijvoorbeeld ook een leerplan dat scholen verplicht om thema’s zoals genderidentiteit en seksualiteit te bespreken. Alleen is niet duidelijk of scholen dat ook echt doen.”
Samenwerking met onderwijsvakbond
“Voor een betere bewustmaking op de werkvloer, werkt Promsex samen met de onderwijsvakbond SUTEP. Via hen verspreiden we informatie bij schoolpersoneel over onder andere vrouwenrechten, tienerzwangerschappen en seksualiteit. Het is belangrijk om te weten dat de vakbonden vóór de staatsgreep van Fujimori sterk stonden in Peru. Vanaf 1992 verdwenen de vakbonden een voor een en zijn veel van hun leiders vermoord. Ook nu nog is er een keiharde repressie tegen vakbonden.”
“Er loopt op dit moment nog een rechtszaak rond Camilla, een meisje in een afgelegen gebied dat verkracht is. En in november komt er een zaak voor het VN-comité van een transvrouw die aangevallen is, maar daarbij geen hulp kreeg van de politie. Met FOS sensibiliseren we tieners over seksualiteit. En in de regio Madre de Dios werken we samen met de gezondheidsdiensten om mensenhandel te bestrijden. We willen dat iedereen erkend, gerespecteerd en beschermd wordt, en dat iedereen dezelfde rechten heeft. Bijvoorbeeld huwelijksrechten voor de lgbt-gemeenschap en het recht op abortus. Zo bouwen we beetje bij beetje aan een land met meer gelijkheid en diversiteit.”
Jorge is een changemaker, maar naar wie kijkt hij zelf op?
FOS en 11.11.11 kozen Jorge Apolaya uit als een van de changemakers van 2020: een sterke persoon die voor verandering zorgt in de samenleving. We vroegen aan Jorge wie voor hem belangrijke changemakers zijn.
Lohana Berkins
Jorge: “Een van mijn voorbeelden is de Argentijnse Lohana Berkins. Zij kwam sinds de jaren 80 op voor de rechten van de travestieten en de transgenders. Onder andere dankzij haar heeft Argentinië nu een van de meest progressieve lgbt-wetgevingen. Zij richtte de Cooperativa Textil Nadia Echazú op, een plek waar transgenders terechtkunnen voor een opleiding en werk. Want nog altijd belanden heel wat transvrouwen en -mannen op straat en in de prostitutie omdat ze letterlijk uitgespuwd worden door de maatschappij. Ze sterven jong door geweld, hiv, illegale medische ingrepen en zelfmoord. Lohana verbeterde het leven voor velen van hen. Haar dood in 2016 heeft mij emotioneel enorm geraakt.”
Transgenders onderbelicht
“Transmensen vormen nog altijd een heel kwetsbare groep. Er wordt meer en meer over homoseksualiteit gesproken. Toch blijven de transgenders nog in een donker hoekje zitten. Het is belangrijk dat zij meer aandacht krijgen. Want bijvoorbeeld in de coronapandemie vallen in die groep de meeste slachtoffers in Peru. Ze werken in de prostitutie vaak in de ellendigste omstandigheden.”
Ouders en grootouders
“Op persoonlijker vlak zijn mijn ouders en grootouders grote voorbeelden voor mij. Mijn grootvader was bakker en heel actief in de vakbond. Hij was dan misschien alleen naar de lagere school geweest, maar hij kende zijn rechten goed.”
Kans om noodroep luider te laten klinken
“Ik voel mij vereerd dat ik een changemaker wordt genoemd, al voel ik mij zeker geen rolmodel. De campagne geeft mij uiteraard wél de kans om mensen op te roepen om mee te strijden voor seksuele en reproductieve rechten.
Dit artikel is een overname uit MagMetal, het magazine van ABVV Metaal.