Op 15 oktober vinden in Mozambique de zesde algemene verkiezingen plaats sinds het einde van de burgeroorlog in 1992. Dé uitgelezen kans voor het land om decennia van onrust achter zich te laten, sinds de ondertekening van het vredesakkoord in augustus 2019 in Johannesburg. In de Zuid-Afrikaanse grootstad kwamen FRELIMO en de voormalige rebellengroep RENAMO, nu de belangrijkste oppositiepartij, eindelijk tot een akkoord.
De FRELIMO-partij domineert het machtsapparaat al sinds de onafhankelijkheid in 1975 en wil die dominantie maar al te graag behouden. De andere partijen die meedingen naar de macht zijn ‘Democratic Movement of Mozambique’ (MDM) en de ‘Extraparliamentary Action Party of the United Movement for Integral Salvation’ (AMUSI).
De verkiezingen vinden plaats op een historisch moment in de Mozambibaanse geschiedenis. Door electorale hervormingen kunnen kiezers voor het eerst de provinciale gouverneurs kiezen, in plaats van een benoeming door de president. Die decentralisatie van de macht heeft grote gevolgen.
Voor het eerst heeft ook de diaspora in het buitenland ook een stem. Bovendien zullen de verkiezingen een echte test zijn voor de kracht van het vredesakkoord. Van de (naar schatting 5000) RENAMO-strijders wordt namelijk geëist dat ze terugkeren naar het burgerleven of zich aansluiten bij de politie en het leger. Een afsplitsing van de militaire vleugel van RENAMO weigert echter zich hierbij neer te leggen.
Wat denkt het middenveld?
In de aanloop van de verkiezingen nemen verschillende middenveldorganisaties positie in. Om de belangen van hun leden te verdedigen, informeren ze zo veel mogelijk Mozambikanen. Ze hopen dan ook dat een geïnformeerde stem voor een betere toekomst kan zorgen.
We legden ons oor te luisteren bij enkele organisaties waarmee FOS in Mozambique samenwerkt.
Landarbeiders en boeren
De nationale vakbond van landarbeiders SINTAF hoopt dat de vredesovereenkomst, het einde betekent voor de conflicten in het noorden van het land. De organisatie verwacht steun van de rest van de Zuidelijk Afrikaanse regio en gelijkgezinden in de vorm van verkiezingswaarnemers om een eerlijke stembusgang te garanderen. Ze prijzen ook de invoering van de diaspora-stemming voor acht landen als een cruciale stap op het niveau van de democratische participatie.
De provinciale unie van boeren van Gaza hoopt ook op een vrij en eerlijk proces. Eerlijke verkiezingen beginnen echter ver voor de start van de campagnes. Een gelijke deelname van alle belanghebbenden en gemeenschappen tot hulpbronnen zoals staatscommunicatiekanalen en kiezersonderwijs, is volgens hen cruciaal.
Vrouwenorganisaties
Het nationaal comité voor vrouwelijke werknemers Comutra hoopt dat Mozambique de trend van een hoge vrouwelijke vertegenwoordiging in het parlement (40% in 2018) voortzet. Niettemin staat Mozambique heel laag op de gendergelijkheidsindex en worden vrouwen dagelijks geconfronteerd met huiselijk geweld, tienerhuwelijken, hoge kraambedsterfte, minder onderwijs, hogere hiv/aids-percentages, lager betaalde jobs en een lager inkomen. Comutra hoopt dat Mozambique vooral op vlak van die thema’s vooruitgang boek. Meer vrouwen in het parlement en op andere leiderschapsposities maakt daar een belangrijk onderdeel van.
De verkiezingen, of liever gezegd de aanloop naar de verkiezingen, hebben geen grote impact gehad op de organisaties waarmee FOS in Mozambique samenwerkt. Enkel de tijdelijke toename in werklast zorgt hier en daar voor wat hinder. Zo kon de associatie UPCG, die kleinschalige landbouwers in de provincie Gaza verenigt, minder activiteiten doen met de lokale gemeenschap door de drukke verkiezingscampagne .
FOS hoopt dat meer dan ooit burgers en maatschappelijke organisaties de politieke agenda sturen naar belangrijke sociale, economische en politieke kwesties die hen raken.