De Peruaanse regering vaardigde op 10 mei een wet uit die alle huishoudwerkers voortaan recht geeft op een formeel arbeidscontract. Een verrassing van formaat in volle corona-epidemie, die getekend is door een afbraak van veel arbeidsrechten. Onverwacht, maar tegelijk het resultaat van jarenlang keihard lobbywerk van de vakbondsfederatie van huishoudwerkers FENTTRAHOP.
Het is zonder twijfel het meest concrete resultaat voor FENTTRAHOP, een middenveldorganisatie waar FOS al 10 jaar mee samenwerkt. Nog belangrijker zelfs dan de ratificatie door Peru van conventie 189 van de Internationale Arbeidsorganisatie halfweg 2018. Een formeel ‘geschreven’ contract was altijd de eerste eis op het lijstje van FENTTRAHOP. Hiermee staat of valt namelijk alles. Zonder contract kan je alle andere arbeidsrechten niet afdwingen. Vandaag heeft slechts 8% van huishoudwerkers een formeel contract.
Vanaf nu tekenen werkgever en huishoudwerker een contract, waarvan het ministerie van Arbeid ook een kopie krijgt. FENTTRAHOP wil met het ministerie een modelcontract uitwerken. Dat contract legt een maandloon via overschrijving of cash vast, met een loonbrief. Logies, voeding en beschermende kledij mogen niet afgetrokken worden van dat loon. De minimumleeftijd ligt op 18 jaar en huishoudwerkers worden beschermd tegen discriminatie en seksueel geweld.
De wet legt helaas geen minimumloon vast, geen uitbetaling van extra uren, geen 30 dagen vakantie of eindejaarspremie. De strijd is zeker nog niet helemaal gestreden. Peruaanse huishoudwerkers blijven daarom strijden voor een nieuwe wet die álle arbeidsrechten erkent.
Toch is het een overwinning, die je kan afmeten aan het protest van de tegenpartij en niet enkel aan het eigen vreugdegeschal. Meteen klonk geklaag bij werkgevers en rechtse media, dat de regering dergelijke “niet prioritaire” maatregel trof in volle coronacrisis. Hun argument luidt dat niemand nog een huishoudwerker zal kunnen betalen. De voorzitster van de Peruaanse werkgeversorganisatie merkte vroeger ook al op dat “bescherming op Europese maat” niet past in Peru.
Quarantaine
Vandaag is de corona-piek nog niet bereikt in Peru. Het aantal besmettingen stijgt elke dag met zo’n 3000, waarmee het cijfer op 11 mei op 67 303 uitkwam. Dat is al meer dan het aantal besmettingen in België. Het dodental ligt officieel op 1961, maar de werkelijke cijfers zijn wellicht vier tot vijf keer hoger. De ziekenhuizen worden overspoeld met 6648 opnames, de spoedafdelingen hebben met 785 patiënten geen beademing meer voor allen en moeten kiezen wie ze helpen en laten sterven.
FENTTRAHOP schakelde meteen een versnelling hoger bij het begin van de quarantaine twee maand geleden. Ze belde met de leidsters van haar elf basisvakbonden in alle uithoeken van Peru, en stelde op basis daarvan een lijst op van 135 leden met naam, adres en concrete schending van de arbeidsrechten waarvan ze het slachtoffer waren. Het ging vooral om ontslag of verlof zonder wedde, terwijl anderen verplicht maar onveilig bleven werken.
FENTTRAHOP voegde een algemene analyse van de impact van Covid-19 op hun sector toe aan de lijst. Plus een reeks concrete voorstellen voor overheidshulp. Begin april stuurde ze die naar diverse ministeries en parlementsleden, die beloofden de zaak te onderzoeken. Daadwerkelijke hulp bleef helaas uit. Enkel het Ministerie van de Vrouw deelde via de federatie voedselpakketten uit aan de getroffen vakbondsleden in Lima, maar niet in andere regio’s.
Daarom ging FENTTRAHOP nog een stapje verder en lanceerde ze een google-enquête via sociale media. Na een paar weken kwamen al 220 antwoorden binnen, een mooi cijfer voor een sector van veelal ongeschoolde en semi-analfabetische werknemers. Bovendien kwam 40% van vrouwen die niet bij de vakbond zijn aangesloten, ook uit regio’s waar de federatie niet actief is. Ze hoopt in de komende dagen op minstens 500 antwoorden uit te komen.
Sociale media
Google giet alle antwoorden automatisch in overzichtelijke bolstatistieken, die FENTTRAHOP via sociale media zal verspreiden. We beperken ons hier tot de belangrijkste resultaten: 65% van de huishoudwerkers antwoordde dat ze hun job verloren, 27% dat ze tijdens twee maand quarantaine niet betaald werden, en slechts 4% bleef werken. 16% Kon een overheidssubsidie innen bij de bank. Dit betekent dat 80% volledig zonder inkomen viel.
Met deze cijfers klopte FENTTRAHOP opnieuw aan bij het ministerie van Arbeid, om steun te eisen voor de grote meerderheid van de sector die uit de boot valt. De huishoudwerkersorganisatie komt vaak aan het woord tijdens nieuwsprogramma’s op tv en bereikt ook een ruim publiek via sociale media, iets waar ze de jongste jaren met samenwerking van FOS sterk op inzette. Met succes, zoals nu eindelijk blijkt.
Drama's door virus
Het is bewonderenswaardig hoe de sector met weinig syndicale traditie blijft vechten voor de vaak moeilijk bereikbare huishoudwerkers, in regio’s die zich op 15 tot 30 uur reizen van de hoofstad Lima bevinden. Persoonlijke drama’s zijn nooit ver weg. Erlinda Tocto, een vakbondsleidster uit Piura, zag haar werkgever overlijden wegens het virus. Ze raakte vervolgens ook zelf besmet, net als haar familie. Algemeen secretaris Leddy Mozombite deelde zelf voedselpakketten uit, nadat ze eerder zelf een besmetting overwon.
Veel huishoudwerkers migreerden vroeger van het platteland naar de stad. Nu ze zonder inkomen vallen, kunnen ze hun huishuur niet langer betalen. Ze kunnen evenmin terug naar hun geboortedorp, waar ze ingeschreven staan en misschien een subsidie kunnen innen, omdat het interprovinciaal verkeer al twee maand plat ligt. Ze staan dus letterlijk op straat en lijden honger. Ze maken deel uit van de 170 000 geregistreerde Peruanen die naar huis willen en niet kunnen.
Vóór de crisis waren er een kleine 400 000 huishoudwerkers in Peru, 10% inwonend, 45% met een vaste werkgever en 40% die per dag of uur werken. Minder dan 10% met contract, de helft verdient minder dan het minimumloon, erg weinig zijn aangesloten bij de sociale zekerheid, velen kloppen overuren of zijn slachtoffer van seksueel geweld. De vraag is hoeveel gezinnen na deze crisis nog een voltijdse of deeltijdse huishoudwerker kunnen betalen.
Wie wel terug aan het werk kan, zal dat met een bang hart doen. In grote bedrijven kan de arbeidsinspectie controleren of de veiligheidsprotocollen worden nageleefd. Maar dat is niet in elk gezin met een huishoudwerker het geval. Veel huishoudwerkers werken bovendien vaak bij ouderen, net de meest kwetsbare en besmette bevolkingsgroep. FENTTRAHOP heeft al beslist dat ze een specifiek veiligheidsprotocol voor de sector zal eisen bij het ministerie van Arbeid.
In deze tijden van crisis heeft FENTTRAHOP meer dan ooit bewezen waarom een sterke vakbond nodig is. Ze won vandaag een belangrijke veldslag, maar zet de strijd in de virtuele arena voort, en na afloop van de coronacrisis opnieuw in het parlement en op straat. Tot alle huishoudwerkers in Peru dezelfde arbeidsrechten genieten als andere werknemers.
Steun FOS
Uitzonderlijke tijden vragen uitzonderlijke inspanningen. Tijdens de pandemie, strijden we harder dan ooit voor sociale bescherming voor iedereen met lokale organisaties wereldwijd.
Wees solidair en steun ons.
000-0000074-74
IBAN BE16 0000 0000 7474
BIC BPOTBEB1
Mededeling: corona 2020
Voor giften aan FOS vanaf 40 euro heb je in 2020 recht op uitzonderlijke belastingvermindering van 60% en ontvang je een fiscaal attest.