FOS werkt in Zuid-Afrika samen met tal van sociale organisaties, zodat de iedereen beroep kan doen op het recht op waardig werk en het recht op sociale bescherming. Een daarvan is de International Labour and Research and Information Group (ILRIG). Maar wat doet die organisatie nu? En tot wat leidt onze samenwerking? We trokken erop uit en vroegen het aan Eleonor Hoedemaker, een van de vele mensen die op ILRIG kon terugvallen.
Hoe werd jij een activiste?
“Mijn engagement begon in 2005. Ik discussieerde met een vriendin over onze woonproblemen. Mensen stonden al jaren op een wachtlijst voor een huis, de huizen waar we in woonden zijn overbevolkt en de kwaliteit liet ook de wensen over. We wilden zelf een project opstarten, maar het stadsbestuur van Kaapstad wou daar geen toelating voor geven. We beslisten dan maar om een stuk grond te bezetten op 18 maart 2016. Samen met 61 families bezetten we Civic Road in Grassy Park. De dag nadien werden we van de grond verdreven en wisten niet waar naartoe. Daarop namen we contact met gemeenschapsorganisaties zoals de anti-uithuiszettingsbeweging. De burgemeester van Kaapstad, Hellen Zille, was op dat moment drie dagen in functie. We belden haar, legden onze situatie uit en vroegen hoe ze ons kon helpen. Ze kwam naar ons toe en beloofde om een nieuwe locatie voor ons te vinden. Na drie weken kregen we die ook en we doopten het Zilleraine Heights, genoemd naar de burgemeester.”
“Maar een maand later kregen we opnieuw een ontruimingsbevel van het stadsbestuur. Dan is onze strijd pas echt begonnen. We leerden ILRIG kennen in de aanloop naar onze rechtszaak. ILRIG organiseerde mee de solidariteitsbeweging, maar ook praktische zaken zoals het transport naar de rechtbank.
Het stadsbestuur wou ons een nieuwe plaats toewijzen, Happy Valley. Maar de naam dekt niet echt de lading, je zou daar zelfs geen beesten laten wonen. ILRIG heeft toen onderzoek gedaan naar de leefomstandigheden in Happy Valley, organiseerde workshops en vergaderingen met ons. Toen ben ik echt een activiste geworden, door de ILRIG workshops. We leerden onze eisen te formuleren en hoe ervoor op te komen.”
“We leerden onze eisen te formuleren en hoe ervoor op te komen”
“In 2008 heb ik dan met de steun van ILRIG een vrouwengroep opgericht en ook de beweging Sloppenwijk in Strijd. We brachten verschillende sloppenwijken samen, omdat we allemaal met dezelfde problemen kampen en we geen gehoor vinden bij de overheid. Sinds we ons samen organiseren staan we veel sterker en kan de overheid niet zomaar meer om ons heen.
Dankzij onze collectieve strijd en de steun van vele organisaties, waaronder ILRIG, konden we een ontruiming vermijden. We kregen van de burgemeester toestemming om 18 maanden te blijven. Dat was een eerste grote overwinning voor ons, omdat het stadsbestuur ons nu 18 maanden met rust moest laten. Maar pas tien jaar later werd onze echte eis ingewilligd: huizen voor de mensen. Vanaf 2014 kregen de eerste families een huis in Pelican Park. Ondertussen zijn alle families, op drie na, verhuisd. Dat was de grootste overwinning.”
Hield de strijd op toen jullie allemaal een woning hadden?
“Neen, want onmiddellijk doken nieuwe problemen op. De huizen zijn gebouwd met minderwaardige materialen. De muren scheuren en mensen worden ziek door de slechte huisvesting. In de plannen stond dat er zonnepanelen en boilers voorzien zouden worden, maar die zijn nooit geïnstalleerd. We wonen in kleine huizen zonder warm water. Sommige bewoners woonden ruimer in Zilleraine. Maar daar hadden we wel veel last van overstromingen.
Nu organiseren we ‘huisvestingsbijeenkomsten’ met inwoners uit verschillende arme gemeenschappen. Net zoals met Sloppenwijk in Strijd willen we de krachten bundelen met naburige bewoners, zodat we sterker staan.”
Krijg je hiervoor ook de steun van ILRIG?
“Absoluut. Maar voor mij persoonlijk zijn de workshops over democratie en macht veel belangrijker geweest. Via die workshops kregen we inzicht in de structurele oorzaken van onze problemen. Die kennis maakte mij ook sterker als persoon. Ik durf het bureau van de burgemeester binnenwandelen en onze eisen op tafel liggen. We laten ons ook niet zomaar meer afschepen.
Dat geldt trouwens ook voor de vrouwengroep die we oprichtten. In de meeste organisaties, zelfs in kerkgemeenschappen, bestaat de leiding uitsluitend uit mannen. Dankzij onze vrouwengroep en de building women’s activism workshops brengen we hier verandering in. Voor mij persoonlijk heeft dat er ook voor gezorgd dat ik thuis eisen ben beginnen stellen. Ik vind het niet meer normaal dat ik een hele dag uit ga werken en dan ook nog moet koken, poetsen en de kinderen in bad steken. Zonder ILRIG stond ik niet waar ik nu sta.”
Geen medelijden maar medewerking is de slogan waarmee we dit voorjaar uitpakken. We pleiten voor structurele ontwikkelingssamenwerking weg van de clichés. Sturen we lunchpakketten naar arme naaisters of versterken we de vakbond die voor collectieve loonsopslag gaat? Doneren we onze overschot aspirines of steunen we gezondheidsorganisaties die strijden voor de rechten van iedereen?
FOS gelooft dat iedereen moet kunnen terugvallen op een aantal basisrechten. Wij zetten ons in om die basisrechten te garanderen door duurzaam samen te werken met organisaties die slachtoffers van ongelijkheid verenigen. Daarbij hebben we respect voor ieders autonomie en achtergrond.
Klopt het dat jullie ook de strijd van anderen in Pelican Park zijn beginnen ondersteunen?
“Ja, je bedoelt de strijd van de Shoprite-werknemers van de vestiging hier (Shoprite is een warenhuisketen in Zuid-Afrika, nvdr). Acht kassiersters werden gearresteerd op 11 augustus 2017 op beschuldiging van diefstal. Toen we hiervan hoorden, hebben we alle politiekantoren in de buurt afgedweild om de jonge vrouwen vrij te krijgen. Ze hadden namelijk niet gestolen, maar fooien aanvaard van klanten. We spreken over fooien tussen 1 en 7 euro per dag. Het bedrijf beweert dat die fooien van de supermarkt zijn en niet van de werknemers.
We slaagden erin om hen vrij te krijgen en een van die vrouwen kwam mij nadien bedanken. Maar liet mij ook weten dat ze ondertussen allemaal op staande voet ontslagen waren door Shoprite. We hebben hen dan in contact gebracht met organisaties die de arbeidsrechten van werknemers verdedigen, zodat ze een zaak konden beginnen tegen Shoprite.“
“Dat is zo onrechtvaardig. Een rijk en machtig bedrijf intimideert kassiersters, die ze een hongerloon betalen, omdat ze fooien aanvaarden. Dat is dan zogezegd in strijd met het arbeidsreglement. Dat ze hun personeel dan een deftig loon betalen, men zou geen fooien meer moeten aanvaarden. Een van de ontslagen kassiersters is gaan solliciteren bij Pick ’n Pay (een andere warenhuisketen in Zuid-Afrika, nvdr.) maar kreeg geen job omwille van de rechtszaak die tegen haar loopt. Toen bleek dat er een zwarte lijst bestaat bij alle supermarktketens met de namen van de zeven kassiersters op. Terwijl er nog steeds geen uitspraak in de rechtszaak is!
We proberen nu om in de gemeenschap de solidariteitsbeweging op gang te trekken en werknemers van andere Shoprite-filialen te doen aansluiten. We focussen ook niet meer op de rechtszaak alleen, maar klagen de intimidatie van het management op werknemers in het algemeen aan. We hopen dat we ook hier op de steun van ILRIG kunnen blijven rekenen!”
ILRIG en FOS werken samen aan de realisatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen
Blijf op de hoogte
Meer weten over de strijd in Zuid-Afrika? Schrijf je in op onze nieuwsbrief!