In beweging tegen Mugabe

In de jaren ’60 en ’70 speelde Robert Mugabe een belangrijke rol in de strijd tegen de Britse koloniale heersers. Een rol die hem in 1987 het presidentschap opleverde. Sindsdien houdt hij zich krampachtig vast aan de macht. Hij en zijn aanhangers treden hardhandig op tegen iedereen die zich tegen zijn regime verzet.

LocatieZimbabwe
CategorieNieuws

Dat het verzet aan kracht won, bleek duidelijk tijdens een referendum over een nieuwe grondwet, eind 2000. De neen-stemmen haalden het en dat was een kaakslag voor Mugabe en zijn aanhangers. Voor de pas opgerichte ‘Movement for Democratic Change’ (MDC) was het een politieke triomf die hen op de kaart zette. Maar het regime sloeg hard terug met wat ze ‘de derde bevrijdingsstrijd’ noemden: een grote landroof waarbij duizenden privé-boerderijen werden onteigend en de eigenaars en landarbeiders die er woonden, werden verdreven. Naar schatting 11 miljoen aangeslagen hectaren werden verdeeld onder 330.000 nieuwe eigenaars. Dit ging gepaard met moord, plundering, geweld, diefstal en andere vormen van terreur.

Wie opkomt voor de rechten van landarbeiders, werd niet gespaard. Gertrude Hambira, algemeen secretaris van landarbeidersvakbond GAPWUZ, partner van fos, is in 2010 haar land moeten ontvluchten. De vakbond wordt nauwlettend in de gaten gehouden door de veiligheidsdiensten. Gevoelige onderwerpen over telefoon of e-mail bespreken, is heel moeilijk. Ook de leiders van de vakbondskoepel ZCTU (Zimbabwe Confederation of Trade Unions), eveneens partner van fos, hebben te maken met bedreigingen, foltering en opsluiting door het regime.

Dat de MDC sinds 2009 mee in de regering zit, heeft de terreur van Mugabe’s ZANU-PF-partij niet veel afgezwakt. Men grijpt wel naar andere tactieken, verdeel-en-heers bijvoorbeeld. Zo richtten ze een ‘Zimbabwe Federation of Trade Unions’ op om verwarring te creëren binnen de ZCTU. Ze slagen erin om draconische wetten erdoor te drukken zoals de Public Security Order Act. Volgens die wet moet elke publieke bijeenkomst van meer dan twee personen vooraf bij de politie aangevraagd en goedgekeurd worden. Vrijheid van meningsuiting en vereniging is dus sterk beperkt. Eind 2011 werden zes activisten gearresteerd en aangeklaagd wegens ‘verraad’. Ze hadden zich verzameld om te kijken naar een reportage over de Arabische Lente. Ook voor vakbonden heeft deze wet een weerslag: workshops en meetings kunnen niet meer doorgaan, hun activiteiten vallen stil.

Sociale bewegingen zijn complex, onvoorspelbaar en vaak ook politiek gekleurd. Daarom richt fos zich eerder op het meewerken aan een ondersteunende omgeving voor hun activiteiten. In Zimbabwe werkt fos samen met het studie- en vormingscentrum Ledriz, dat vormingen geeft over leiderschaps- en bestuursthema’s aan mensen van ZCTU en GAPWUZ. Een andere vorm van ondersteuning is de jaarlijkse bijeenkomst die fos organiseert met partners uit de hele regio. Austin Muswere, propagandist bij Gapwuz, was eind vorig jaar een van de deelnemers: “Op partnermeetings kan je leren hoe andere vakbonden bepaalde uitdagingen aanpakken. Je komt altijd thuis met nieuwe ideeën die je in je eigen organisatie kan toepassen, om te zien of ze werken of niet.”

Ook op internationaal vlak speelt fos een rol om de eisen van sociale bewegingen op de agenda te zetten. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het Zimbabwe Europe Network, een netwerk van Zimbabwaanse organisaties en Europese ngo’s actief in het land. Netwerken, lobbyen, zichtbaarheid geven: ook dat zijn vormen van internationale steun.