Het inter-Palestijns geweld
De gewapende treffens tussen Hamas en Fatah zijn niet nieuw. Reeds eind 2006 braken gewelddadige botsingen tussen gewapende fracties van Hamas en Fatah in Gaza uit. President Abbas en eerste minister Haniyeh werden door de Saoudische vorst naar Mekka geroepen, waar beiden zich plechtig engageerden om een regering van nationale eenheid te vormen. Maar deze regering mist alsnog echte autoriteit om het wantrouwen tussen beide groepen weg te nemen.
Voor de parlementsverkiezingen van januari 2006 waande Fatah zich heer en meester in de Palestijnse samenleving. De klinkende verkiezingsnederlaag kwam dan ook hard aan. Van de ene op de andere dag verliest Fatah de controle over het hele overheidsapparaat, opgebouwd in uitvoering van de Oslo-akkoorden. Sindsdien, tot en met vandaag beschouwt Fatah de administratie, het onderwijs en gezondheidsdiensten, tot en met de veiligheidsdiensten als zijn achterban.
Hamas had deze overdonderende verkiezingsoverwinning ook niet verwacht en was allerminst klaar voor het regeringswerk. Van in het begin nodigde Hamas de andere politieke fracties uit om mee in de regering te stappen, maar die weigerden. Liever dan de controle over de openbare diensten aan Hamas over te laten, opteerde Fatah voor een obstructiepolitiek.
De spanningen konden niet uitblijven. Fatah weigerde elke samenwerking met de nieuwe Hamasregering. De eerste discussies gingen over wie de controle over de veiligheidstroepen had, de president of de eerste minister? Later over de vraag of de eerste minister een eigen veiligheidscorps mag oprichten. De weigering van Fatah om zijn machtspositie op te geven, zette kwaad bloed bij de Hamas-achterban. De strijd voor de heerschappij op straat kon beginnen.
President Abbas ondernam verschillende pogingen om de macht van Hamas te breken en dreigde met de ontbinding van de regering en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen. De vorming van een eenheidsregering was de enig mogelijke uitkomst. Fatah bekwam dat Hamas enkele belangrijke ministeries uit handen moest geven. Hamas zag er een uitweg in om de internationale strafmaatregelen ongedaan te maken. De controle over de veiligheidstroepen en de integratie van Hamas-gezinde groepen blijven echter de knelpunten.
Internationale bemoeienissen
Israël houdt niet van sterke Palestijnse partijen, vroeger niet en nu niet, en heeft zich tot doel gesteld om Hamas uit te schakelen. De joodse staat weigert de douane-rechten, geïnd op de invoer naar de Palestijnse Gebieden, nog langer door te storten. In de zomer van 2006 volgden zware militaire invallen in Gaza. Eind mei 2007 voert de Israëlische luchtmacht gerichte aanvallen tegen Hamas-militanten en –gebouwen uit. Zo is Israël de beste volgeling van de zogenaamde ‘war on terrorism’ van Bush.
De Europese Unie schakelt zich mee in deze strategie in om Hamas te verzwakken en heeft alle directe hulp aan de Palestijnse regering stopgezet. De meeste Europese ministers blijven weigeren om de Hamas-ministers in de regering van nationale eenheid te ontmoeten. President Abbas wordt nu geknuffeld als de gematigde leider met wie vredesonderhandelingen wel kunnen aangeknoopt worden. De Europese houding gaat er verkeerdelijk van uit dat het vredesproces éénzijdig geblokkeerd zit aan Palestijnse kant. Is premier Olmert van Israël bereid om met Abbas over vrede te praten? Israël heeft recent het Arabische vredesvoorstel verworpen. En laat ons niet vergeten dat, toen Fatah nog aan de macht was, Israël president Abbas als te zwak opzij schoof.
De Verenigde Staten gaan nog een stap verder en steunen de veiligheidsdiensten van president Abbas met geld en wapens. Israël stemt ermee in dat Abbas-getrouwe troepen in grote concentraties trainingen organiseren in de Jordaanvallei nabij Jericho.
Deze militaire strategie past in het vroeger reeds beproefd recept “verdeel en heers”. Toen Fatah in de jaren ’80 zeer sterk stond, financierde Israël het opkomende Hamas als politiek tegenwicht. Nu worden de rollen omgekeerd. Maar het blijft naïef te denken dat Israël het ernstig meent met president Abbas. Deze van zijn kant zet zijn positie als president van alle Palestijnen op het spel. Door deze hulp te aanvaarden, riskeert hij ervan beschuldigd te worden de polarisatie nog aan te wakkeren.
Nood aan een andere Europese politiek
Dr. Salim Nazzal, een Palestijns-Noors analyst, omschrijft de situatie van de Palestijnen als die van een man die een put is afgedaald, omdat hem daar beloofd is een schat te vinden. Ergens in de put komt hij reddeloos tot de vaststelling dat hij niet verder kan, noch naar beneden, noch terug naar boven. Het extremisme van Hamas en van nieuwe extremistische bewegingen, zoals Fatah Al-Islam in de Palestijnse vluchtelingenkampen in Libanon, vinden een perfecte voedingsbodem in de uitzichtloosheid van de Palestijnse bevolking.
De opschorting van de steun aan de Palestijnse Autoriteit heeft geleid tot een humanitaire crisis. Nog nooit is de werkloosheid zo hoog geweest. Nog nooit hebben zoveel gezinnen beroep moeten doen op noodhulp. Deze totale ontwrichting van de Palestijnse samenleving is niet gediend door een internationale politiek die de inter-Palestijnse politieke en militaire polarisatie voedt. Europa moet dringend werk maken van een coherent Midden-Oosten beleid. De Palestijnse politieke partijen moet uitgenodigd worden hun krachten te bundelen, steun aan de ene en een boycot van de andere werkt contra-productief. Tegelijkertijd moet ook Israël onder druk gezet worden om de oprichting van een Palestijnse staat niet langer te ondermijnen via nederzettingen, de muur, militaire invasies. Wil de tweestatenoplossing nog enige graad van geloofwaardigheid en haalbaarheid behouden, dan moet de Palestijnen dringend een uitzicht op een menswaardig bestaan én op een leefbare Palestijnse staat gegeven worden.
Bronnen :
BBC-News
Ministry of Information – Palestinian National Authority
Dr. Salim Nazzal, Maan News