Maar heel wat mensen wachten niet op een uitstapje naar het stemhokje om zich te laten horen. Burgerbeweging Hart boven Hard steunt al vier jaar mensen om zelf politieke acties op te zetten. We spraken Ciska Hoet en Seppe Malfait, twee geëngageerde burgers die lid zijn van het platform.
Wie?
Ciska Hoet, bestuurslid bij Hart boven Hard.
Seppe Malfait, campagnemedewerker bij Hart boven Hard.
Jullie zijn lid van een burgerbeweging, waarom?
Ciska: “Ik wil een andere samenleving. Weg met de neoliberale orde. Daarvoor moeten we elkaar vinden en samen oppositie voeren. Ik ben overtuigd dat we sterker zijn wanneer we krachten bundelen en solidair opkomen voor elkaars belangen.”
Seppe: “Via Hart boven Hard vinden we elkaar in een overkoepelend doel. We willen allemaal een alternatieve samenleving. Een waarbij natuur en mens niet in dienst staan van de economie, maar waar de economie in dienst staat van de samenleving.
Er zijn een aantal sociale thema’s die samenvallen. Racisme, klimaatverandering en sociale ongelijkheid worden onterecht uit elkaar getrokken. Want een klimaatbetoging mag nooit leiden tot asociale maatregelen. Via Hart boven Hard wil ik die problemen breder benaderen, meer mensen verenigen en een sterkere tegenmacht opbouwen.”
Wat bedoel je met een tegenmacht?
Ciska: “Als je ziet wie vandaag het beleid voert, snap je waarom Hart boven Hard mensen kan warm maken. In 2015 was er een nieuwe Vlaamse regering die beloofde om zwaar te besparen op sociale initiatieven. We lanceerden een alternatieve septemberverklaring die pleitte voor een waardig alternatief. Meteen sloten tal van middenveldorganisaties zich daarbij aan. Er was zo veel enthousiasme en zo hadden we meteen impact.”
Seppe: “Op die manier waren we een ongelofelijke kracht in het protest tegen de Vlaamse en Federale besparingsregeringen.”
Het zorgde ook voor een imago van koepel van middenveldorganisaties
Ciska: “Maar dat klopt niet. We kozen ervoor om ons als burgerbeweging te organiseren. De managementkamers van het middenveld, worden voornamelijk bemand door de klassieke mannelijke middenklasse. Voor ons is het belangrijk om zo veel mogelijk stemmen uit verschillen hoeken te hebben. We willen dat burgers politiek actief worden, het middenveld zal wel volgen.”
Seppe: “Elke twee maanden stellen we aan iedereen die wil voor waar we mee bezig zijn en nodigen we iedereen uit om zelf ideeën te lanceren. Zo ontstaan er acties die van onderuit tot stand komen.
Iemand stelde onlangs voor om de grootste Belgische banken een ultimatum te stellen om al hun beleggingen in fossiele brandstof op te zeggen. Als de banken het ultimatum niet halen, zoeken de ondertekenaars een nieuwe bank voor hun geld. Intussen hebben bijna 10 000 mensen zich inschreven op moveyourmoney.be. Wij hebben daar eigenlijk zelf niet zo veel voor moeten doen. Het initiatief en de uitwerking kwam vooral van een werkgroep enthousiastelingen.”
Ciska: “Die bottom-upbenadering werkt. Wanneer mensen eigenaarschap hebben, beweegt er meer. Je kan veel goede ideeën hebben, maar je hebt mensen nodig om zich erachter te zetten.”
Dat jullie 'door burgers' zijn, verklaart dus ook jullie frisse kijk op sociaal protest?
Seppe: “Zeker! Creatieve acties zorgen voor een andere dynamiek in het sociaal protest. Aan onze bike strikes, fietstochten langs stakingspiketten, nemen er bijvoorbeeld mensen deel die vakbondsactivisten wel steunen, maar hun engagement op een andere manier willen tonen. Het breng mensen met elkaar in contact en laat hen praten over hun problemen.”
Ciska: “Een staking en bijhorend piket kunnen op bijval rekenen, maar niet iedereen kan of wil de ingang van een industriepark blokkeren.”
Jullie spraken eerder over samenvallende strijdpunten, is dat ook het idee achter jullie huidige campagne?
Ciska: “De campagne over artikel 23 van de Belgische grondwet vat voor ons perfect samen waar we voor staan. Er staat: ‘Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.’ Het is een grondrecht, maar toch moeten we ervoor vechten.”
Seppe: “Onze rechten dwongen we af, ze zijn er. Maar nu staan ze onder druk. Enkel samen kunnen we die druk er afhalen. Een overwinning voor de klimaatbeweging, mag nooit de armoedebeweging treffen, want zo gaat niemand vooruit.”
Ciska: “Wie beweert dat we niet concreet genoeg zijn door verschillende thema’s samen naar voor te brengen, beseft niet dat onze samenleving niet te vatten is in aparte regeltjes. Elke politiek beslissing heeft effecten op verschillende lagen in de samenleving. Wanneer je het hebt over klimaat, dan praat je evengoed over armoede en ongelijkheid.”
Seppe: “Dat komt ook terug in onze campagne. Iedereen heeft het recht op een menswaardig leven. Om dat te bereiken zullen sommigen sowieso geraakt worden. Het is onmogelijk om te beweren dat een maatregel iedereen vooruit helpt, ondanks wat sommige politici in de aanloop van verkiezingen beweren. Er moeten keuzes gemaakt worden. Wie moet erop vooruit gaan? Degenen die uitgesloten of gediscrimineerd worden.”
Heeft een democratie wel nood aan burgerbewegingen? We hebben een parlement en vrije verkiezingen...
Seppe: “Steeds minder mensen voelen zich vertegenwoordigd in onze democratische instellingen. Dat zag je bijvoorbeeld aan het aantal volwassen dat vorige verkiezingen geen stem uitbracht, dat was het hoogste in dertig jaar. Politiek filosofe Chantal Mouffe sprak onlangs over ‘post-democratie’. Mensen hebben wel een stem, maar ze hebben niet het gevoel dat ze betrokken zijn.”
Ciska: “Extreem-rechts biedt ook geen echte antwoorden. De redenen waarom mensen sociaal en economisch uit de bood vallen, is niet de fictieve breuklijn tussen migrant en autochtoon. Maar tussen wij, de mensen en zij het kapitaal, de grote bedrijven en de politieke economische elites.”
Seppe: “Het grote verhaal was dat er geen alternatief zou zijn voor besparingen. Maar dat excuus staat nu toch onder druk. Er ontstaan duidelijke tegenbewegingen zoals de gele hesjes en de klimaatbeweging. Ze zijn tegen het status-quo en daar weten veel machtshebbers geen blijf mee. Ze proberen die bewegingen te recupereren, maar proberen ze ook in diskrediet te brengen. Dat laatste hebben wij trouwens zelf ook al meegemaakt.”
Je kan ook zeggen dat het middenveld voldoende verankerd is in de Belgische samenleving en Hart boven Hard dus niet echt nodig is...
Ciska: “Het klopt dat we een groot middenveld hebben, maar niet elke middenveldorganisatie vult haar positie even kritisch in. Organisaties voelen zich ook soms gedwongen om vooral het beleid van politici uit te voeren. Wij zijn volledig onafhankelijk, krijgen geen subsidies en kiezen er resoluut voor om actie te voeren.”
Seppe: “We moeten geen verantwoording afleggen. We zijn vrijer om te bewegen en kunnen voluit gaan.”
Ciska: “Onze kritische houding is essentieel. Hart boven Hard wil net meer politiek! Meer organisaties en burgers die aan politiek doen. Onze samenleving bestaat niet uit politici en hun beleid, maar uit de samenleving daarrond.”
Op 12 mei organiseert Hart boven Hart Right(s) Now
Dan stromen de verschillende strijden van de afgelopen maanden en jaren samen! Klimaatactivisten, gele hesjes, syndicalisten, feministen en activisten uit de antiracismebeweging zullen zij aan zij staan. We maken er een kleurrijke manifestatie van waarin we tonen dat we verbonden zijn in een strijd.
Toon samen met FOS en Hart boven Hard dat we geloven in een samenleving waarin iedereen een rechtvaardig bestaan heeft.