Onderdeel van
afbeelding spin – zonder tekst – Landscape
Partner­geweld Ga naar dossier
campagnebang-spin

Interview: Wat schuilt er achter partnergeweld?

Samen met verschillende organisaties vraagt FOS aandacht voor partnergeweld wereldwijd. Waarom is partnergeweld zo’n complex probleem en hoe treft het de samenleving? We vroegen het aan Koen Dedoncker van de beweging tegen geweld vzw Zijn en Julie Van Garsse van de progressieve vrouwenbeweging zij-kant.

LocatieBelgië
afbeelding spin – zonder tekst – Landscape
Dossier

Partner­geweld

Iedereen is wel eens bang. Maar als je bang bent waar je veilig zou moeten zijn, zoals thuis, is er iets mis. Voor een op vijf vrouwen is …

Lees verder

Waarom is het nodig om partnergeweld onder de aandacht te brengen?

Koen: “Voor België spreken we over een op zeven vrouwen en een op tien mannen die jaarlijks slachtoffer wordt van partnergeweld. Die cijfers tonen aan dat het een gigantisch probleem is waar iets aan moet gebeuren. Daarnaast rust er ook een groot taboe op waardoor mensen er niet graag over willen praten en er niet mee naar buiten durven komen. Door campagne te voeren willen wij de drempel om hulp te zoeken verlagen.”

Wat zijn de risico’s als slachtoffers geen hulp zoeken?  

Koen: “Familiaal geweld of partnergeweld is een dynamiek waar je als koppel in terecht kan komen en dat eigenlijk altijd maar erger wordt. De periodes tussen het geweld wordt meestal korter, het geweld zelf steeds intenser. En hoe langer dat duurt, hoe meer je ook verstrengeld geraakt in een web van die gewelddynamiek en hoe moeilijker het is om eruit te stappen.

Wat doet het met een mens als je niet op tijd uit die geweldsituatie stapt en met die angstgevoelens blijft zitten? 

Koen: “Mensen zijn bang wanneer er gevaar dreigt. Zelf ben ik eens in een gevecht terechtgekomen. Ik kreeg slaag op straat. Daarna voelde ik me niet goed telkens als ik voorbij die plek moest. Ik was bang en probeerde die locatie te vermijden, zelfs al was er op dat moment eigenlijk niets meer aan de hand.  

Slachtoffers van partnergeweld kunnen niet ontsnappen aan de plek waar zij bang zijn. Het is de plek waar ze wonen, waar ze zich op hun gemak zouden moeten voelen. Zij voelen voortdurend een soort angst. Die chronische angst wordt op den duur een trauma, omdat ze het niet van zich af kunnen zetten. Bij andere extreme geweldsituaties zoals bijvoorbeeld oorlog zie je eenzelfde mechanisme optreden.

Waar ben jij bang van? Kom meer te weten over partnergeweld. Meer info, tips en verhalen op horenzienenpraten.be

Waarom blijven mensen in zo’n gewelddadige relatie zitten? 

Koen: “Daar zijn ontzettend veel verschillende redenen voor. Angst speelt bijvoorbeeld mee: mensen zijn bang om weg te gaan, bang om alleen te vallen, om het niet aan te kunnen. Bang omdat ze niet weten waar naartoe. Ze zijn vaak ook bang voor de kinderen: ‘wat gaat er met hen gebeuren als ik wegga? Gaan ze bij de geweldenaar blijven? Gaan de kinderen wel bij mij terechtkomen?’.”

Is het mogelijk om een relatie recht te trekken nog voor die escaleert? 

Koen: “Er zijn eigenlijk twee soorten partnergeweld. Er is emotioneel terrorisme, waarbij een van beiden er plezier in heeft de ander te kleineren en te tiranniseren en de onderdanige ander volledig domineert. Zo’n situatie is erg moeilijk ‘op te lossen’. 

Maar in de meeste geweldsituaties spreken we eigenlijk over systeemgeweld waarbij beide partners geweld plegen. Omdat ze niet kunnen omgaan met bepaalde situaties. Het heeft te maken met risicofactoren zoals frustratie, sociaaleconomische situatie en wat je vroeger zelf thuis hebt meegemaakt … Hoe meer die risicofactoren aanwezig zijn, hoe groter de kans op geweld.

Als je snel ingrijpt kun je beginnen werken aan die risicofactoren en die ombouwen tot beschermingsfactoren. Door mensen te laten werken aan de relatie en aan stresssituaties, door te leren communiceren kun je wel degelijk geweld verminderen en idealiter voorkomen.  

Uit onderzoek blijkt dat mensen pas naar de hulpverlening stappen na gemiddeld 35 voorvallen. 35 keer! Dat is ontzettend laat. Dan is de zaak al zodanig geëscaleerd dat het moeilijk is om er nog iets aan te veranderen. We voeren campagne om de drempels te verlagen zodat niemand het niet zo ver laat komen.

Koen Dedoncker

Als slachtoffers zelf het initiatief moeten nemen om eruit te stappen, waarom moeten politici en de samenleving er dan van wakker liggen? 

Julie: “Het is in ieders belang dat er tegen niemand geweld optreedt en dat iedereen beschermd wordt. Dat is een ethisch principe. Maar het is ook een economische realiteit dat voorkomen beter is. Hoe meer je preventief optreedt, hoe minder de kost nadien voor de samenleving om de psychologische of fysieke gevolgen te genezen. 

Koen: “Kinderen die opgroeien in een gewelddadige situatie lopen later, als ze zelf volwassen zijn, een veel groter risico om opnieuw in een gewelddadige relatie terecht te komen. Dat kan als slachtoffer zijn, maar ook als geweldpleger. Vaak gebruikt men inderdaad het argument dat partners er zelf voor gekozen hebben om samen te blijven en dat we ons niet met privézaken moeten bemoeien, maar de kinderen hebben daar helemaal niet voor gekozen. In die zin is het zeker onze maatschappelijke taak om hen te beschermen en die vicieuze cirkel van geweld doorbreken.”

Waarom hebben jullie voor de campagne gekozen voor de invalshoek angst? 

Julie: “Angst is een belangrijk alarmsignaal: als je thuis angst voelt, moet je je vragen beginnen stellen. Tegelijkertijd is het een universeel gevoel dat iedereen kan herkennen. Ook als je zelf niet in een gewelddadige relatie zit, weet je wat het is om bang te zijn. Om het taboe te doorbreken wilden we uitpakken met iets dat zo herkenbaar is als angst.  Iedereen is wel ergens bang van en veel mensen zijn bang van spinnen. Onze campagnespin symboliseert de verschillende vormen en niveaus van angst die kunnen voorkomen binnen relaties.”

Het campagnefilmpje Bang!Bron:

“Je kan bijvoorbeeld bang zijn om iets fout te zeggen, of dat je partner jou verlaat. Maar er zijn ook ernstigere vormen van angst waarbij je echt bang bent om fysiek of psychologisch in confrontatie te gaan. Die verschillende niveaus deelden we op aan de hand van de poten van een spin. Digitaal vertaalt zich dat in een toolbox waarbij mensen op elke poot kunnen doorklikken. En zo meer uitleg krijgen over die vormen van angst. Ze krijgen tips en handvaten mee en als het nodig is ook hulpverleningsadressen.”

Als je zelf geen slachtoffer bent van partnergeweld, heb je dan ook iets aan die toolbox? 

Julie: “Absoluut. We doen aan primaire preventie. Als je bijvoorbeeld meer wil weten over hoe je op een gezonde manier kan ruziemaken of over jaloezie binnen relaties, ben je niet per se slachtoffer van partnergeweld. Maar je kan je er wel tegen wapenen, beter de mogelijke symptomen van geweld herkennen en zo sterker in een relatie stappen. “

“We voeren campagne om de drempels te verlagen zodat niemand het niet zo ver laat komen”

Wat gaan jullie nog allemaal doen binnen de campagne? 

Julie: “We maakten een filmpje waarin we aan mensen vragen waarvoor ze bang zijn. De antwoorden variëren. De een is bang van slangen, de ander van grote hoogtes of van de tandarts. Tot iemand in de lens kijkt en zegt bang te zijn thuis. Door dat filmpje te verspreiden willen we mensen wakker schudden en hen laten stilstaan bij hoe het moet aanvoelen om in zo’n situatie te zitten.

De campagne is gericht op het bespreekbaar maken van het thema, omdat slachtoffers uit een sociaal isolement moeten breken. Het is enorm belangrijk dat mensen weten dat zij niet de enige zijn die in zo’n situatie zitten, maar dat ze niet normaal is en dat ze er iets aan kunnen doen. Dat er hulpadressen zijn en ook tools zijn om beter met elkaar om te leren gaan. Daarom gaan we ook op straat flyeracties doen en vragen ook daar aan de mensen waarvoor zij bang zijn. “

Julie Van Garsse

“Ook naar beleidsmakers toe maken we het probleem en de interventiemogelijkheden duidelijk. We vragen dan ook om in te zetten op goede seksuele en relationele vorming op school. Zodat jongeren beseffen wat de do’s en don’ts zijn binnen een gezonde relatie.  Hoe vroeger je dat weet hoe meer kans je later gewelddadige relaties zal vermijden.  

Momenteel bestaan multidisciplinaire expertisecentra waar verschillende diensten onder een dak verenigd zijn: de zogenaamde Family Justice Centers. Daar vinden families die in zo’n problematische situatie zijn terechtgekomen hulp op verschillende gebieden. We vragen dat er meer van die centra worden opgestart – liefst in elke provincie een. Waardoor er kort op de bal kan gespeeld worden.  

We vragen een betere opleiding en sensibilisering van leerkrachten en hulpverleners die in eerste lijn in contact komen met mogelijke slachtoffers van partnergeweld zoals huisartsen, Kind en Gezin. Dat al die antennes die mogelijks de eerste signalen opvangen, goed gebrieft worden en correct kunnen helpen en doorverwijzen. 

En tot slot vragen we de uitbreidingen van de uren en bevoegdheden van de hulplijn 1712, zodat de diensten ’s avonds en in het weekend ook bereikbaar zijn. “

Lees ook