Op 19 mei werd wetsvoorstel 010, dat stond voor een verdere vermarkting van de gezondheidszorg, definitief ingetrokken door het Colombiaanse Parlement. Dit is een nieuwe belangrijke overwinning van de volksopstand, die Colombia sinds 28 april in een greep houdt. Hier ging natuurlijk een lang proces aan vooraf. Met de wet 100 van 1993, is de privatisering als vermarkting van het gezondheidssysteem in Colombia van start gegaan. Een hele reeks hervormingen zetten de tendens door. Dit is de eerste keer dat de Colombianen erin geslaagd zijn om een dergelijke hervorming tegen te houden. Nancy Molina van de ngo Grupo Guillermo Fergusson, die al 38 jaar lang strijdt voor het recht op gezondheid in Colombia, vertelt hoe dat mogelijk is geworden en wat de perspectieven voor de toekomst zijn.
Wie diende dit wetsvoorstel in?
Dit wetsvoorstel werd in augustus 2020 op tafel gelegd door Cambio Radical, een politieke partij binnen de overheidscoalitie. De bedoeling was om controle en winst van verzekeraars, die tussen patiënten en zorgverstrekkers bemiddelen, uit te breiden. Cambio Radical wilde ook de rol van overheidsinstanties inkrimpen. Je moet weten dat de individuele gezondheidszorg in Colombia volledig in handen is van die verzekeraars, terwijl dat de collectieve gezondheidszorg in handen is van de overheid. Bijna alle overheidsmiddelen gaan echter naar die verzekeraars. In 2020 tekenden we al verzet aan tegen dit voorstel, waardoor het tijdelijk van tafel geveegd werd. Dit jaar werd het echter terug op tafel gelegd.
Wat zijn de belangrijkste elementen van het wetsvoorstel?
In de eerste plaats een uitbreiding van de verzekeringsmarkt. Mensen met langdurige en kostelijke ziektes zouden bijvoorbeeld een aparte zorgverzekering moeten afsluiten. Ten tweede, zou de groep verzekeraars van naam veranderen om zich van de smet van de corruptieschandalen te ontdoen. Die kunnen tegelijk veel vrijer over de openbare middelen beschikken. Die hebben dus nog meer kans om middelen uit te geven aan andere zaken dan zorgverstrekking. Ook zouden er privémonopolies ontstaan op de verzekeringsmarkt. Een oud zeer van het Colombiaanse gezondheidssysteem is dat verzekeraars mensen op het platteland wel verzekeren, maar geen zorgverstrekking garanderen. Het wetsvoorstel wou dit oplossen door één verzekeraar bevoegd te maken voor grote stukken platteland. Het openbare ziekenhuisnetwerk zou bovendien volledig geliquideerd worden. De sociale participatie in gezondheid zou erop achteruitgaan. Er wordt geen enkele oplossing geboden voor precariteit waarin het gezondheidspersoneel moet werken. Maar liefst 80% werkt als schijnzelfstandige. Velen hebben al 15 maanden lang geen loon ontvangen. Het voorstel heeft tot slot geen enkel gender- of diversiteitsperspectief.
Zou de hervorming ongelijkheid in gezondheid verdiepen?
Absoluut. In Colombia bestaan er verschillende categorieën van verzekering. Ten eerste een gesubsidieerde categorie voor de armen, ten tweede een contributieve categorie voor de midden- en werkende klasse en ten derde een private categorie met aanvullende zorgverstrekking voor de rijken. Statistieken wijzen uit dat de meeste ziektes en overlijdens voorkomen bij de arme bevolking. De elementen, die ik net opsomde, maken duidelijk dat de ongelijkheid alleen maar zou toenemen. Ook de territoriale ongelijkheden zouden groter worden.
Hoe zijn jullie erin geslaagd om het wetsvoorstel te blokkeren?
In 2020, in het kader van de pandemie, hebben vakbonden uit de gezondheidssector en beroepsverenigingen voor artsen de handen in elkaar geslagen om het protest te organiseren. Hierdoor zijn er verschillende platformen zoals het syndicaal platform Salud en el Paro , het academisch platform Pacto Nacional por la Salud y la Vida en het platform van gezondheidspersoneel, dat een structurele en kritische opvolging doet van de werkomstandigheden. Fergusson is actief in al deze platformen. In 2021 hebben we een klankbord gevonden in de volksopstand, die uitbrak op 28 april, en die aangevoerd wordt door onze jongeren. Na de intrekking van de geplande belastinghervorming, hebben we van de gezondheidshervorming het volgend collectief strijdpunt kunnen maken door heel veel te communiceren op een pedagogische manier via verschillende sociale netwerkkanalen.
Wat nu?
Voor ons is het erg duidelijk dat we één gevecht hebben gewonnen. De oorlog is echter nog niet voorbij. We zijn er zeker van dat de overheid zal wachten tot de opstand overwaait, om dan de hervorming wat op te smukken en opnieuw op tafel te leggen. Daarom moeten we ervoor zorgen dat gezondheid op de agenda van het sociaal protest blijft. We willen gebruik maken van alle bijeenkomsten die overal georganiseerd worden door lokale protestcomités om input te vergaren voor het actualiseren van het wetsvoorstel dat we in 2009 reeds lanceerden. Dit wetsvoorstel stelt een volledig ander gezondheidsmodel voor dat de ongelijkheden zou wegnemen en de samenleving gezonder zou maken.