Mozambique staat voor grote uitdagingen. Het land in het zuidoosten van Afrika doet het economisch vrij goed, maar kampt met armoede, werkloosheid en genderongelijkheid. Het heeft te weinig middelen voor gezondheidsvoorzieningen, of investeringen in een leefbare landbouwsector. Bovendien wordt Mozambique zwaar getroffen door de gevolgen van de klimaatopwarming. Periodes van droogte, overstromingen en cyclonen komen er steeds vaker en heviger voor. Het maakt de bevolking, die hoofdzakelijk van de landbouw leeft, bijzonder kwetsbaar.
Gezondheidsactivisten dichten hiaten van de overheid
Om hun lot te verbeteren, organiseren de landbouwers in de provincie Gaza (rood op de kaart) zich sinds 2004 binnen de Uniao Provincial de Camponeses de Gaza (UPCG). Het gaat voornamelijk om vrouwen. De meeste mannen trekken namelijk naar de steden op zoek naar werk. Met de steun van FOS en Solidaris leidt UPCG gezondheidsactivisten op. Zij bezoeken de plattelandsgemeenschappen, wijzen de bevolking de weg naar de juiste gezondheidsvoorzieningen, helpen hen opkomen voor hun gezondheidsrechten en sensibiliseren over bijvoorbeeld hiv. Emelda Sitoe is intussen een van de meest ervaren activisten. Ze vertelt: “Sociale bescherming gaat over verschillende dingen, zoals de gezondheid van de gemeenschap, water, sanitaire voorzieningen, maar ook voeding. Ik besefte dat het belangrijk was om daarrond activiteiten te organiseren.”
Sociale bescherming gaat over verschillende dingen, zoals de gezondheid van de gemeenschap, water, sanitaire voorzieningen, maar ook voeding.
Gezond eten voor een gezond lichaam
Emelda leidt mensen niet alleen naar de juiste gezondheidsdiensten, maar doet ook aan preventie. “Dat is voor mij belangrijker omdat mensen de ziekten beter kunnen voorkomen of beheersen als ze een beter inzicht hebben in de oorzaken ervan.” Samen met andere activisten van UPCG informeert ze mensen over een goede hygiëne, gezonde voeding en agro-ecologie. Want een gezond lichaam en een gezonde omgeving zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, beseffen ze in Gaza. Het extreem weer, dat wordt veroorzaakt door de klimaatverandering, en het verlies aan biodiversiteit bedreigen hun voedselzekerheid en welzijn.
Experimenteren met agro-ecologie
Tijdens hun workshops zoeken de activisten met de lokale landbouwers naar oplossingen om ook in de toekomst voldoende gezond voedsel te hebben. Ze bespreken de impact van chemische producten en hun biologische alternatieven. In de buurttuinen slaan de boeren dan aan het experimenteren. Hoe kunnen ze voor een goed bodemleven zorgen? Wat zijn de voordelen van bodembedekking, en hoe passen ze wisselteelt het beste toe? Ze leren hoe ze beter met de natuur kunnen samenwerken, hoe ze water en voedingsstoffen efficiënter gebruiken, en hun opbrengsten duurzaam verhogen. Agro-ecologie wapent hun land namelijk tegen de klimaatopwarming. De landbouwers schakelen ook over op droogtebestendige gewassen, zoals cassave (of maniok).
Een beperkt, maar voedzaam dieet
En wat kweken de landbouwers in Gaza? In de halfdroge gebieden met regen telen ze gierst, sorghum, peulvruchten, watermeloenen, maïs en pinda’s. Daarnaast houden ze wat runderen, geiten en kippen om voldoende eiwitten in hun dieet te hebben. In de droge, geïrrigeerde gebieden verbouwen ze maïs, bonen, zoete aardappelen, pompoenen en cassave. Je merkt meteen de invloed van de Portugese kolonisatie. Heel wat gewassen werden door de Portugezen vanuit Midden-Amerika meegebracht. En net als in Midden-Amerika speelt maïs een sleutelrol in de Mozambikaanse keuken. De vrouwen maken er xima, een soort pap, van die de basis van hun maaltijden vormt.
Vrouwen aan zet
Via educatie en sensibilisatie werken de activisten van UPCG aan een betere gezondheid van de landbouwgemeenschappen, en van hun omgeving. Ze bereiken 9091 leden in Gaza, van wie 3521 man zijn en 5681 vrouw. Hun werk draagt zo ook bij aan meer gendergelijkheid. In plaats van de eerste slachtoffers van armoede en klimaatverandering te zijn, worden de vrouwen een positieve kracht. Ze voorzien hun gezinnen van gezonde voeding, met respect voor de natuurlijke hulpbronnen. Emelda besluit: “Ik ben erg trots op het werk dat we via onze provinciale vereniging (UPCG) hebben gedaan. Ik ben ook dankbaar voor alle trainingen die ik heb gekregen en het feit dat ik die met mijn gemeenschap kan delen. We hopen ons werk voort te zetten en het aantal leden van de gemeenschap dat we kunnen bereiken, te vergroten.”
Terra, minha vida, meu futuro
Dit jaar staat Wereldgezondheidsdag (7 april) in het teken van een gezonde planeet, met het thema Our planet, our health. Samen met Solidaris belichten we daarom het werk van de Mozambikaanse organisatie UPCG. Haar motto is heel toepasselijk ‘Terra, minha vida, meu futuro’ (Het land, mijn leven, mijn toekomst). De organisatie verbindt de gezondheid van haar leden uitdrukkelijk met die van het land dat ze bewerken. FOS en Solidaris ondersteunen de opleiding van de gezondheidsactivisten in Gaza. Het Fonds voor Bestaanszekerheid van de petroleumsector financiert de installatie van zonnepanelen, zodat de watertoevoer en verlichting van de buurttuinen duurzaam van stroom worden voorzien.