De belangrijkste leuzen van de manifestatie waren:
• Optrekken van de minimumlonen tot de armoedegrens van Z$ 100.000 (het gemiddelde loon ligt op dit moment op Z$ 15.000, terwijl landarbeiders zelfs maar Z$ 2.600 per maand krijgen; 1 Euro is ongeveer Z$ 900)
• Verlaging van inkomstenbelasting tot minstens het niveau van de winstbelasting (de maximale inkomstenbelasting ligt op 35% terwijl de hoogste belasting op winsten 30% is);
• Stabilisering van de prijzen van basisgoederen zoals brood en maïsmeel (niet onredelijk bij een inflatie van meer dan 1000%);
• Beschikbaarheid van en vrije toegang tot anti-retrovirale medicijnen (een op de drie volwassenen in Zimbabwe is hiv-positief maar heeft geen geld om medicijnen te kopen als die er al zijn; bovendien betalen werknemers 3% hiv-belasting waarvoor zij niets concreets terugzien);
• Stopzetten van politiegeweld tegen straatverkopers (veel mensen proberen zo nog iets te verdienen, aangezien de werkloosheid inmiddels boven de 80% ligt);
Alleszins redelijke eisen zou je denken, een massale, vreedzame demonstratie waardig en op zijn minst getolereerd door de overheid. Zo niet in Zimbabwe: op ongekend harde wijze is Mugabe’s regime opgetreden. Zeer bewust werden, al voor de optochten begonnen, leiders opgepakt en gemarteld en in elkaar geslagen. Een demonstrant verkeert in levensgevaar.
Ik sprak in het ziekenhuis met Wellington Chibebe, de Algemeen Secretaris van de ZCTU, die zelf ook het doelwit was van de gerichte, gewelddadige intimidatie van het Mugabe regime.
Wat gebeurde er precies?
“Op veel plaatsen in het land waren optochten gepland. Als nationale leiding zouden wij voorop gaan bij de mars in het centrum van Harare. Ondanks dat er al daags tevoren overal wegversperringen waren opgezet door de politie, liepen er naar onze schatting 5000 mensen in afwachting van de tocht door het centrum van de stad, poserend als voorbijgangers en winkelende mensen, met de bedoeling om zich om 12 uur bij de optocht te voegen. Daartussen liepen ongeveer 1000 ‘ordebewakers’: gewone politieagenten, leden van de oproerpolitie, arrestatieteams, agenten in burger en soldaten.
Op het moment dat mijn collega’s en ik bij het Monument van de arbeider aankwamen om ons aan het hoofd van de optocht te scharen, werden wij met zo’n 15 man hardhandig opgepakt en achterin een busje geduwd. Ongeveer dertig anderen werden –zoals gewoonlijk- naar het centrale politiebureau gebracht, ons busje reed echter door naar het inmiddels beruchte Matapi politiebureau in Mbare waar zij mensen heenbrengen voor martelingen. We werden uit het busje gehaald en met slaan en schoppen het politiebureau ingewerkt. Daarna werden we twee aan twee in verduisterde cellen geduwd. In die cellen werden we door 5 mannen opgewacht die meteen op ons in begonnen te slaan en schoppen. Daarbij riepen zij dingen als: “wij zullen er voor zorgen dat jullie deze regering niet omver werpen!” “tijdens de onafhankelijkheidsstrijd zijn er mensen doodgegaan, dat gaat nu ook gebeuren!” en “wij zijn getraind om te moorden, niet om arrestatierapporten te schrijven!” Vooral uit het laatste concluderen wij dat we niet met de politie maar met mensen uit het leger of de geheime dienst van doen hadden.
Na een paar minuten kreeg ik een ontzettend harde klap op mijn hoofd en verloor het bewustzijn. Mijn belagers zijn gewoon doorgegaan: toen ik later bijkwam en ik – veel later – in het ziekenhuis onderzocht werd, bleek ik onder andere twee botjes in mijn linkerhand en mijn linker onderarm gebroken te hebben. Ik heb ook een grote wond op mijn hoofd en heb overal zwellingen en bloeduitstortingen. De ZCTU-president Lovemore Matombo en de vice-president Lucia Matibenga hebben overal kneuzingen en hebben ieder een bot gebroken; Matibenga kon de eerste dag niet overeind en Matombo loopt op krukken. Ten minste 7 van de 15 die naar Matapi zijn gebracht hebben een of meer gebroken botten. Ook in andere steden zijn de leiders er bewust uitgepikt en hardhandig in elkaar geslagen; het schijnt dat een leider van de landarbeiders in Chegutu zelfs in levensgevaar verkeert.”
Waarom heeft volgens u het Mugabe-regime zo gewelddadig op een vreedzame, legale en legitieme demonstratie gereageerd?
“Er zijn een aantal redenen: De ZANU heeft altijd al een cultuur gekend van gewelddadigheid; denk bijvoorbeeld aan de martelingen en duizenden doden in Matabeleland in de jaren tachtig na de onafhankelijkheid. Daarbij komt dat de ZANU de ZCTU beschuldigt van de oprichting in 1999 van de MDC, de oppositiepartij die de parlements- en presidentsverkiezingen in 2000 en 2002 gewonnen zou hebben als die eerlijk waren geweest; dat heeft Mugabe ZCTU nooit vergeven. Maar wellicht de belangrijkste reden is dat de machthebbers zich realiseren dat zij niet langer de steun van de bevolking hebben, zelfs niet meer op het platteland; en dan is het laatst overgebleven middel intimidatie door geweld. En ten slotte is de ZCTU de enige overgebleven kritische massaorganisatie in Zimbabwe en die moet dus op alle mogelijke manieren vernietigd worden.”
Een moeilijke vraag, maar hoe moet het nu verder?
“Wel, met het in elkaar slaan van hongerige mensen lost het Mugabe-regime de oorzaken van honger en werkloosheid niet op (“Beating up hungry people does not bring food on their tables”). Wij voorzien daarom meer en meer demonstraties en gewelddadige reacties van regeringszijde. Meer arrestaties, meer martelingen, moorden etc. Maar tegelijkertijd meer en meer spontane demonstraties en andere acties. De Zimbabwanen zijn vastbesloten om door te vechten voor veranderingen, zij hebben geen andere keus. Maar het zal moeilijk worden: leiders worden er bewust uitgepikt, er zijn weinig echte, toegewijde en moedige leiders en sommigen durven hun nek al niet meer uit te steken; en wij zijn ook nog steeds niet eensgezind. Bovendien zijn er organisaties waarvan de leiders gecorrumpeerd zijn en die daarom ZANU steunen. En er is ook geen steun van de regionale leiders; als puntje bij paaltje komt, staan die nog steeds achter Mugabe en ZANU.
Maar de ZCTU-spirit is niet gebroken! Integendeel, wij zijn meer dan ooit vastbesloten met de strijd door te gaan! Maar daarbij hebben wij heel hard internationale solidariteit en druk op het Mugabe-regime nodig.”
Die vastbeslotenheid om door te gaan, heb ik de laatste dagen overal, binnen en buiten de ZCTU kunnen beluisteren. Mugabe is zeker niet in zijn intimidatiepoging geslaagd.
Meer info: Stuur een protestbrief via de site van de Nederlandse vakbondskoepel FNV