Wereldwijd is onbetaalde zorgarbeid onlosmakelijk verbonden aan de aanhoudende ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in huishoudens en op de arbeidsmarkt. De globale cijfers spreken boekdelen: 20% van alle vrouwen doen voltijds aan onbetaald zorgwerk in tegenstelling tot 1.5% van de mannen terwijl vrouwen gemiddeld 20% minder verdienen. In vergelijking met 20 jaar geleden besteden vrouwen amper minder tijd aan onbetaald zorgwerk en huishoudelijk werk in vergelijking met mannen. Er is hoog nood aan een gelijkere verdeling van de zorgtaken binnen het gezin, én tussen het gezin en de overheid. Wist je dat slechts 28 procent van bestuursfuncties wereldwijd worden uitgoefend door vrouwen?
Door traditionele rolpatronen en sterk aanwezige genderstereotypen binnen de samenleving, nemen vrouwen vaker die zorgtaken op zich. Die maatschappelijke shift in zorgparticipatie komt er echter niet zomaar. Het is aan het beleid om gezinsvriendelijke maatregelen te treffen die de zorglast beter verdelen en de sociale bescherming van vrouwen verhoogt, om een paar op te sommen:
- Hervorming en uitbreiding van het ouderschapsverlof en de toekenning van zwangerschapsuitkeringen
- Uitbreiding van het zorgverlof
- Extra steunmaatregelen voor alleenstaande moeders
- Het vergroten van de beschikbaarheid van betaalbare kinderopvang
- Betere dienstverlening op vlak van langdurige zorg
- Investeren in sociale en veilige basisinfrastructuur: zoals toegang tot water en elektriciteit
- De economische bijdrage van onbetaald zorgwerk meten om onbetaald zorgwerk te erkennen
- etc.
FOS werkt samen met internationale organisaties aan meer gendergelijkheid. Onder meer met vakbonden en sociale organisaties die vrouwen in een kwetsbare situatie op de arbeidsmarkt proberen te bereiken, zoals huishoudwerkers. Klik hieronder en ontdek hoe we samenwerken met enkele van deze organisaties:
De Colombiaanse vakbond SINTRAIMAGRA:
Wie zien dat betaald zorgwerk voornamelijk wordt verricht door vrouwen en meisjes, vaak met een migratieachtergrond. Zo werkt FOS in Latijns-Amerika en Zuidelijk Afrika samen met huishoudwerkersorganisaties, een sector waarvan 3/4 werknemers vrouwen zijn. Het is een sector die vaak buitensporig veel werk inhoudt, waar een gebrek aan erkenning en waardering is voor personeel, slechte omstandigheden en een gebrekkig loon zijn er niet de uitzondering. Zij kregen het hard te verduren tijdens de pandemie: plotse ontslagen, toenemend fysiek en seksueel geweld, grotere blootstelling aan het virus, etc.
Betaalde zorgarbeid zal ook in de toekomst een belangrijke bron van werkgelegenheid en inkomsten blijven voor vrouwen. De combinatie van een groeiende bevolking en een snel vergrijzende samenleving zorgt voor een toenemende vraag naar zorgarbeid. Daarom moet er meer worden geïnvesteerd in publieke zorgdiensten.
De Colombiaanse vakbond Sintraimagra bindt de strijd aan voor betere werkomstandigheden voor het huishoudpersoneel: “De huishoudwerkers bevinden zich in een wettelijke leemte, tussen de formaliteit, die ze zouden moeten kennen, en de informaliteit die ze in de realiteit ervaren. Ze hebben geen sociale zekerheid, noch formeel arbeidscontract. Arbeidsinspectie is voorlopig niet mogelijk omdat de privacy van de werkgevers wettelijk voorrang krijgt op de rechten van het huishoudpersoneel. Ze worden uitgebuit, slecht behandeld en gediscrimineerd.”, weet FOS-medewerker Jo Vervecken te vertellen.
In de documentaire ‘Moedig en strijdvaardig’ brengen de huishoudwerkers zelf in beeld wat zee elke dag meemaken. Zo getuigt Gorgonia: “Ik werkte een tijd voor een vrouw die me zei: “Hier heb je je bord, je glas en je vork. Daar, op die plaats, mag jij je bord zetten. Dit is de wasdraad waar jij je kleren aan kan hangen”. Ik dacht bij mezelf: ik mag zelfs mijn kleren niet aan haar wasdraad hangen.” Toch worden zulke situaties nog steeds als normaal beschouwd, terwijl dit iedereen zou moeten verontwaardigen. Er zijn ook veelvuldige gevallen bekend van huishoudwerkers die het slachtoffer werden van seksueel misbruik.
Daarnaast werkt FOS ook samen met organisaties aan maatschappelijke bewustwording en verandering. Ze geven vormingen, doen aan onderzoek, beleidswerk of voeren sensibiliseringscampagnes. Zo ook met de Zimbabwaanse vakbondskoepel ZCTU:
De Zimbabwaanse vakbondskoepel ZTCU:
De Zimbabwaanse vakbondskoepel ZTCU zet zich al langer in voor meer gendergelijkheid in de wereld van werk. Zo gaven ze in het verleden verschillende trainingen om seksisme op de werkvloer aan te pakken, zetten ze in op sensibiliseringscampagnes en proberen structureel te lobbyen bij de overheid om van een gendergelijke werkvloer werk te maken.
Ook in de Zimbabwaanse samenleving heeft de pandemie er stevig op ingehakt. Daarom organiseerde de vakbondskoepel verschillende workshops over COVID 19-gerelateerde tekortkomingen op het gebied van waardig werk. “De pandemie heeft ongelijkheden op verschillende vlakken uitgediept, dat staat buiten kijf. Zeker ook op huiselijk niveau: de verantwoordelijkheid voor het opnemen van zorgtaken – het schoolwerk van de kinderen, de zorg voor zieken, de was en de plas tijdens het thuiswerken- wordt meestal door vrouwen op zich genomen. Door de sterke traditionele rolpatronen binnen het gezin wordt er nog steeds veel meer van de vrouwen verwacht dat zij de huishoudtaken uitvoeren.”, vertelt FOS-medewerker Dawu Sibanda in Zimbabwe.
Binnen de workshops kwam ook ter sprake hoe vrouwen amper betrokken waren bij de gesprekken over de steunmaatregelen op de arbeidsmarkt. Terwijl zij wel oververtegenwoordigd zijn binnen de Zimbabwaanse informele economie en op het platteland.
Een ander aandachtspunt zijn de omstandigheden van eerstelijnsgezondheidswerkers: 70 % van de werknemers in de gezondheidszorg zijn vrouwen. Ook in Zimbabwe zijn het vooral zij wiens arbeidsrechten voortdurend worden uitgehold omdat de regering er niet in slaagt iets te doen aan de toenemende druk op de gezondheidszorg. Zij zijn de eersten die tijdens hun job in direct contact komen met het virus.
Meer dan de helft van alle arbeiders die actief zijn in de informele economie, zijn vrouwen. Zij werken dus zonder contract en zonder sociale bescherming. Neem daar nog eens de loonkloof en het onbetaalde zorgwerk bij en het is duidelijk wie het hardst getroffen wordt door deze pandemie. Voor velen is de combinatie met dat onbetaald zorgwerk thuis trouwens amper houdbaar. Wanneer (zieke) gezinsleden komen inwonen en de kinderen niet meer naar school kunnen, komt de grootste zorglast meestal op de schouders van de vrouwen binnen het gezin terecht. Ze stoppen met werken, verliezen inkomen en er is een impact op hun mentale gezondheid door de stress en onzekerheid.
FOS gaat wereldwijd samen met andere organisaties voor het recht op waardig werk, sociale bescherming en de toegang tot gezondheid voor iedereen. De strijd voor waardig werk is ook een strijd voor gendergelijkheid. Met deze campagne gaan we voor een grotere erkenning, vermindering als herverdeling van onbetaalde zorgarbeid maar ook een betere verloning voor zorgmedewerkers en structurele investeringen door de overheid in een sterk gezondheidsysteem.
13uur.be is een campagne van FOS en ZIJkant met de steun van Stad Brussel:
