Opinie: ‘Samenwerking ís nodig’

De voormalige Amerikaanse president Adams zei dat er twee manieren zijn om een land te domineren: “met wapens of met schulden”. Dat is wat Honduras overkwam in 1990. Het land is onder druk gezet met een onbetaalbare buitenlandse schuld, en kreeg zo een neoliberale model opgelegd. Op die manier kon een kapitalistisch model ingevoerd worden, gevoed met “ontwikkelingshulp” die inderdaad de (neo)koloniale relaties versterkte.

De oorzaak van de torenhoge buitenlandse schuld waren militaire regeringen, corruptie, de ineenstorting van de Midden-Amerikaanse gemeenschappelijke markt en het mislukken van het importsubstitutiemodel. In 1990 kwam een regering aan de macht die gevoelig was voor “verandering”. Die verandering bestond uit het accepteren van de chantage van de ‘gringo-regering’ (de Verenigde Staten nvdr.) in ruil voor meer leningen en uitgebreide schuldaflossingen, waarbij het neoliberale model aan ons werd opgedrongen.

Vandaag leven we opnieuw in een dictatuur en opnieuw hebben we onbetaalbare schuld

Onafhankelijk?

Hulp in de vorm van leningen kwam toe in Honduras en het neoliberale model bleef. Het veroorzaakte in 2009 een crisis. Toen waren rechtse krachten in het voordeel en volgde opnieuw een staatsgreep, om het neoliberalisme vermengd met corruptie en drugshandel te versterken.

Vandaag leven we opnieuw in een dictatuur en opnieuw hebben we onbetaalbare schuld die door de covid-19 misschien wel zal oplopen tot 20 miljard dollar. En aangezien die onbetaalbaar is, zal het recept zonder twijfel opnieuw meer neoliberalisme, meer kapitalisme en meer hulp om door te gaan in dezelfde richting zijn.

Midden-Amerika werd in 1821 ‘politiek onafhankelijk’ van Spanje. Maar vanaf 1836 verdeelden ze ons, in het belang van het ontluikende Noord-Amerikaanse rijk, de lokale oligarchie en het Engelse rijk, in vijf gehandicapte republieken en van daaruit doen ze met ons wat ze willen. Op het gebied van zelfbeschikking en ontwikkeling, kunnen we niet verder gaan dan daar waar de geopolitieke overheersing van de Verenigde Staten in gevaar komt.

Met uitzondering van Costa Rica, bevinden de overige landen zich sinds de 19e eeuw in een permanente institutionele crisis. Burgeroorlogen worden bevorderd door multinationals, staatsgrepen en internationale interventies. Maar uiteindelijk hebben we allemaal te maken met een achtergebleven en afhankelijk kapitalisme. Die achterstand en afhankelijkheid is nog groter geworden door het beleid van de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds, de vrijhandelsakkoorden, het zuidelijke commando van de Verenigde Staten en hun militaristische beleid, het beleid van deregulering van de staat (vooral van de arbeidsmarkt), de permanente aanvallen op de mensenrechten, de straffeloosheid van alle misdaden tegen de leiders van het volk, het extractivisme, de migraties van honderdduizenden mensen, enzovoort.

Systeemverandering

Op de vraag van professor Orbie, iemand met kennis over ontwikkelingssamenwerking in België, of deze crisis zal leiden tot een paradigmaverschuiving van ontwikkelingshulp naar systeemverandering?

Dat zou het geval kunnen zijn in onze regio, als de huidige crisis zou leiden tot een verandering in machtsbalans. Door middel van sociale strijd, moeten sociale krachten het overwicht krijgen en een proces van Centraal-Amerikaanse integratie bevorderen met progressieve beleidsaccenten. Alleen zo kunnen we neoliberale maatregelen terugdraaien. Misschien zouden we daardoor minder afhankelijk worden van ontwikkelingshulp, maar bij dat proces kunnen we de ondersteuning van sociale organisaties uit andere landen wel goed gebruiken.

Zelfs los daarvan, zullen we altijd behoefte hebben aan internationale solidariteit van en met andere middenveldorganisaties wereldwijd. Zo kunnen we progressieve verandering afdwingen, de machtsbalans tussen de klassen veranderen, samen met nieuwe progressieve politieke krachten vooruitgang boeken in de democratisering van de regio en breken met de bestaande sociale en politieke realiteit.

Maar het omzetten van de huidige crisis, versterkt door de pandemie, naar een nieuw paradigma vereist meer dan alleen maar hervormingen. Het vereist internationale solidariteit