In 2009, na de Israëlische militaire operatie ‘Gegoten Lood’ in de Gazastrook, bevroor Europa de upgrade van de politieke relaties. Toch zijn in de praktijk de technische, economische en militaire relaties onophoudelijk versterkt en zijn bijna alle Europese agentschappen en programma’s voor Israël opengesteld. Ondertussen zette Israël ongestoord zijn expansiebeleid op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem voort en blijft de blokkade van Gaza onverminderd van kracht. De Israëlische overheid startte ook een campagne tegen mensenrechtenverdedigers.
‘Europese diplomaten stelden in een kritisch rapport dat Israël de tweestatenoplossing ondermijnt en deden aanbevelingen zodat de EU zich van dit beleid distantieert, zoals maatregelen om te vermijden dat producten uit de nederzettingen van een preferentieel tarief genieten, de correcte etikettering van nederzettingsproducten of de ontwikkeling van richtlijnen voor touroperators om te vermijden dat deze bijdragen tot het floreren van de nederzettingen. Als de EU haar relaties met Israël niet koppelt aan het respect voor het internationaal recht, dan dienen die verklaringen tot niets’, zegt Brigitte Herremans, beleidsmedewerker Midden-Oosten voor Broederlijk Delen-Pax Christi Vlaanderen.
De Unie weigert een dergelijke conditionaliteit toe te passen in haar samenwerking met Israël, terwijl dit wel kan voor de Palestijnen. Hierdoor ondermijnt ze niet alleen haar geloofwaardigheid, maar ook haar voornemen om respect voor mensenrechten en internationaal humanitair recht voorop te stellen in het hernieuwde Nabuurschapsbeleid. Nochtans vormen de bilaterale relaties een concrete hefboom om een onwettelijk beleid en bijhorende praktijken te beïnvloeden. ‘Deze kloof tussen verklaringen van de EU en het operationele beleid, leidt tot zeer schizofrene situaties. Enerzijds bekritiseert de EU Israël, maar anderzijds bouwt ze de relaties steeds verder uit’, zegt Liesbeth Goossens, hoofd humanitaire advocacy bij Oxfam Solidariteit. ‘Hierdoor krijgt Israël het signaal dat het business as usual kan doen met de EU.’
De Europese Unie nam de afgelopen jaren zeer duidelijke standpunten in: de Palestijnse staat moet er binnen de grenzen van vóór 1967 komen, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. ‘De EU is zich pijnlijk bewust van het nakende einde van de tweestatenoplossing’, zegt Koen Vanbrabandt, projectcoördinator Palestina van De Algemene Centrale-ABVV. ‘Ze wil dit echter loskoppelen van haar bilaterale relaties met Israël. Als middenveldorganisaties verzetten wij ons tegen deze dubbelzinnige houding. Als de EU een rol van betekenis wil hebben, moet ze alle relaties met Israël blijvend bevriezen zolang dit het internationaal recht schendt’.
Gezamenlijk persbericht van 11.11.11, De Algemene Centrale ABVV, ACW, Association Belgo-Palestinienne, Broederlijk Delen, CNCD-11.11.11, fos-socialistische solidariteit, Oxfam Solidariteit, Palestina Solidariteit, Pax Christi Vlaanderen, Vrede vzw.