Sinds het einde van de jaren ‘70 staat het centrum van San Salvador, de hoofdstad van El Salvador, vol met marktkraampjes. De economische crisis (lees: onvoldoende werkgelegenheid en te lage lonen) verplichtte een groot deel van de bevolking een informeel handeltje op te zetten. In sommige straten stond een dubbele rij kraampjes, in andere straten stonden de standjes zo dicht op elkaar, dat er alleen maar voetgangers door konden. In deze informele handel kon je zowat alles kopen aan heel voordelige prijzen.
In het verleden hebben de verschillende stadsbesturen pogingen gedaan om het chaotische stadscentrum te herordenen. Ook het linkse FMLN-bestuur heeft zo een paar meer afgelegen pleinen en straten herschikt en de ambulante verkopers verwijderd. Maar de huidige rechtse ARENA-burgemeester Norman Quijano(en ook presidentskandidaat voor 2014) is er nu wel erg driest in gevlogen. Na een verwittiging twee weken vooraf, werden op vrijdag 26 oktober vanaf 21u ‘s avonds 80 vrachtwagens, 40 bulldozers en 2500 manschappen ingezet. De hele operatie kostte volgens de burgemeester een 200.000 Amerikaanse dollar.
De beelden hierbij spreken voor zich. 33 “cuadras” of huizenblokken werden “ontruimd”. Een aantal verkopers hadden eerder zelf hun kraampjes afgebroken en hun koopwaren mee naar huis genomen. Anderen wilden zich blijven verzetten, omdat ze hun “recht op een inkomen” wilden verdedigen. 970 marktkraampjes werden “opgeruimd”, met alle geweld van dien. Sommige woeste verkopers verkozen hun stand in brand te steken. Het was een chaos in San Salvador. Alles wat in de straten stond, werd plat gegooid.
Natuurlijk kan je argumenteren dat een degelijke ruimtelijke ordening een goede zaak is voor de stad en haar bevolking. Maar daar hebben de honderden families die als straatverkopers hun brood verdienden, geen boodschap aan. Zij hebben ook recht op een waardig leven. De stad biedt geen werkelijke alternatieven aan voor deze families.
Het is de vorige FMLN-burgemeesters nooit gelukt een gezonde oplossing te vinden. De huidige ARENA-burgemeester koos ervoor om de stad dan maar met geweld “schoon te vegen”. Een van de argumenten van de burgemeester voor deze strategie is dat ook de georganiseerde misdaad en de drugshandel van de chaos in de informele handel mee profiteren. Dit is niet helemaal onjuist, maar het gaat om een minderheid. De grote meerderheid van de slachtoffers van de burgemeester zijn arme families die dankzij hun dagelijkse verkoop konden overleven maar nu in de problemen geraken. Vele verkopers gingen leningen aan om hun koopwaar aan te kopen. Nu hun verkoopplaats vernield is, kunnen ze niet meer verkopen, maar de banken eisen wel de afbetaling. Het is schandalig dat de burgemeester deze honderden families ervan beschuldigt misdadigers te zijn.
Vandaag veroordeelt het FMLN de burgemeester voor deze actie. Vroeger was het net omgekeerd: toen gaf ARENA alle steun aan de straatverkopers, tegen de FMLN-burgemeester in, die toen ook verklaarde orde op zaken te willen stellen. Hoe het ook zij, de kleine man is het slachtoffer. Uiteindelijk gaat het om de crisis van het Salvadoraanse kapitalistische systeem dat geen werkgelegenheid creëert, geen echt minimumloon en overlevingscondities garandeert en dat een grote meerderheid uitsluit, opdat een minderheid in overdreven luxe zou kunnen leven.
De verkopers blijven echter strijdvaardig en zeggen hun kraampjes weer te zullen opbouwen. Het zal een harde strijd blijven. De burgemeester beloofde ondertussen een nieuw modern marktgebouw. Maar waarom heeft hij dat niet eerst gebouwd?
Nog even dit: 49.26% van de economisch actieve bevolking in El Salvador heeft inkomsten uit de informele sector! 54% van de Salvadoraanse bevolking heeft onvoldoende inkomsten en financiële zekerheid om een huis te kunnen kopen. Het is namelijk zo dat wie geen formeel inkomen heeft, in de banken ook geen lening krijgt.
Heeft de ARENA-burgemeester met deze ophefmakende actie het startsein voor de kiescampagne voor de presidentsverkiezingen van februari 2014 nu al gegeven? Hij heeft zich alvast als een “macho” laten zien, als een sterke man die voor niets terugdeinst, die de hele economie grondig zal herstellen en de macrocijfers (lees: inkomsten voor de rijkeren) zal doen stijgen. Sommigen loven hem, anderen kijken bevreesd naar de toekomst, met zo’n “macho-ventje” aan de macht!
Auteur: Ludo Vandevelde