Wat motiveert jullie in jullie jobs?
Chaima: VIVA-SVV richt zich tot vrouwen. Ik ben zelf een vrouw. Ik beleef ook de moeilijkheden die gepaard gaan met mijn gender. Mijn denkwijze en creativiteit worden bij VIVA-SVV op prijs gesteld. Dat ik een rol kan spelen om vrouwen te helpen met hun moeilijkheden, geeft me enorm veel voldoening.
Sarah: S-Plus richt zich tot ouderen. Zij zijn een erg dankbaar doelpubliek. Toch worden zij niet door iedereen in de maatschappij als evenwaardig beschouwd. Hier verandering in brengen door te tonen hoeveel pit er nog zit in onze senioren, dat motiveert mij enorm.
Waar houden jullie tot nu toe de leukste professionele herinneringen aan over?
Sarah: Ik werk al lang voor S-Plus. Er zijn dus al heel wat leuke momenten geweest. Ik hou het meest van de momenten waarbij we onze leden ontmoeten. We gaan dan in gesprek met hen. Het project ‘Hartenwens’ is hier een mooi voorbeeld van. We realiseren dan een wens van een kwetsbare senior. Een ballonvlucht, een optreden bijwonen of een lang vergeten gerecht nog eens proeven… Het kan van alles zijn. Maar het is altijd weer een mooi moment. Ook aan de nieuwjaarsconcerten in Oostende, heb ik goede herinneringen. Het geeft veel voldoening om met ons kleine team zo’n groot concert in goede banen te leiden.
Chaima: Voor mij is dat het opstartend project over gezondheidsgeletterdheid. De thema’s gezondheid en welzijn liggen mij nauw aan het hart. Ik heb als bachelor gekozen voor ziekenhuisverpleegkunde. Nadien heb ik een master in gezondheidspromotie en –bevordering behaald. Door dit project, kan ik de theorie, die ik tijdens mijn masterstudies heb geleerd, omzetten naar de praktijk. Nu kom ik met mensen in contact die dezelfde interesse delen. Dat vind ik heel fijn.
Waarom vinden jullie het belangrijk om mee jullie schouders onder de campagne te zetten?
Chaima: Met VIVA-SVV, pakken we vanaf dit jaar, met ons beleidswerk, de gezondheidskloof aan. We hebben het niet meer dan logisch gevonden om mee te doen aan deze campagne. Wij geloven in gelijke kansen. Een boodschap wordt krachtiger als er meer mensen achter staan.
Sarah: Gezondheid is altijd een belangrijk onderdeel geweest van het beleidsplan van S-Plus. In het nieuwe beleidsplan, staan gezondheidsvaardigheden expliciet vermeld. Gezondheid moet voor iedereen toegankelijk en bereikbaar zijn. In Nederland, wordt er bijvoorbeeld al heel wat meer aandacht aan besteed. Bij ons, zijn er wel initiatieven. Maar die zijn heel klein en versnipperd. Gezondheidsgelijkheid moet dringend op de Belgische politieke agenda gezet worden en daar willen wij een rol in spelen.
Door samen met FOS en de andere partners deze campagne mee uit te dragen, tonen we dat we het belangrijk vinden om ook op mondiaal niveau naar de problemen te kijken.
‘Ik zie een doktersbezoek eerder als een dialoog. Natuurlijk moet je opvolgen, maar het is nog altijd jouw lichaam. Daar heb jij recht over’
Is er in België dan nog veel ongelijkheid op vlak van gezondheid?
Chaima: Voor mij was een specifieke aflevering van het programma Birth Day van Lieve Blancquaert een eyeopener. Ik verschoot dat zij in België terechtkwam. In het Sint-Pietersziekenhuis in Brussel, kwamen vrouwen zonder permanente verblijfspapieren in beeld op hun kraambed. De beelden waren ronduit schrijnend. Het kan er bij mij echt niet in dat zij niet dezelfde kwaliteitszorgen als andere mensen kregen.
Sarah: Ik herinner mij de aflevering ook. Zij woonden ook heel erbarmelijk. Je kon bijna niet geloven dat dat zo dicht bij ons is. Maar die ongelijkheid speelt dus zeker ook in ons land. In België is zelfs 1 op 3 mensen onvoldoende gezondheidsvaardig.
Een van de oorzaken is de digitale kloof. Maar ook opvoeding speelt een rol. Het is moeilijk om gezond te eten als je niet weet wat dat betekent. En uiteraard ook onderwijs: je moet kunnen lezen om gezondheidsvaardig te kunnen zijn. En erg bepalend is je positie op de socio-economische ladder. Het is helaas bewezen dat mensen die lager op de ladder staan, ook minder rekening houden met preventieve maatregelen, vaker ongezond eten, vaker doktersbezoeken uitstellen enzoverder.
Zijn jullie specifieke doelgroepen, vrouwen en ouderen, vatbaarder voor de ongelijkheid binnen de gezondheidszorg?
Sarah: In de jaarlijkse nationale gezondheidsenquête, worden ouderen aangeduid als een van de kwetsbare doelgroepen, wat betreft het niveau van hun gezondheidsvaardigheden. Daarom willen we hier met S-Plus op inzetten. We doen dat door deze campagne, maar ook met initiatieven om de digitale kloof te verkleinen. Ouderen hebben minder toegang tot digitale communicatie. Ze zijn er niet mee opgegroeid, zoals de jonge mensen vandaag. S-Plus doet veel inspanningen rond dat internetverhaal. We bieden een aantal opleidingen aan en organiseren Swipe Cafés om hen digitaal vaardiger te maken.
Maar we mogen ook niet vergeten dat het probleem van gezondheidsgeletterdheid niet enkel bij de patiënt ligt. Ook aan de kant van het zorgpersoneel kunnen inspanningen geleverd worden. Dokters gebruiken nog te vaak moeilijke woorden. Patiënten durven niet altijd om meer uitleg te vragen. De dokter is, voor sommige ouderen, nog altijd ‘meneer Doktoor’. Ze kijken naar hem op en zijn soms wat geïntimideerd. Of uit het veld geslagen door slecht nieuws. Daar moet een dokter rekening mee houden.
Chaima: VIVA-SVV richt zich op verschillende soorten vrouwen tussen 25 en 55 jaar: nieuwkomers, vrouwen die hier geboren zijn, binnen verschillende socio-economische klassen, enzovoort. Elk groepje heeft zijn eigen moeilijkheden waar doelgroep specifieke acties voor nodig zijn, maar over het algemeen beschouwen we vrouwen als een kwetsbare doelgroep als het gaat over gelijkheid en gezondheid. Vrouwen worden immers niet altijd even goed begrepen omdat onze maatschappij daar niet altijd zo op gericht is. Vanuit een vrouwenvereniging vinden we het zeker belangrijk dat zij extra ondersteund worden.
Kunnen jullie een concreet voorbeeld geven van hoe die ongelijkheid zich manifesteert?
Chaima: Bijvoorbeeld de maandstonden. Sommige vrouwen voelen zich in die periode echt niet goed. De maatschappij heeft er weinig begrip voor, terwijl dat puur hormonaal veel doet met een lichaam. Een dagje thuisblijven, zonder doktersbriefje, is not done. Van pasbevallen vrouwen wordt ook snel verwacht dat ze terug volledig meedraaien. De maatschappij is ingedeeld naar mannelijke standaarden. Er begint wel verandering te komen maar we zijn er belange nog niet. Kijk maar naar de coronacrisis: alleenstaande moeders kunnen hun hoofd amper boven water houden. Toch zijn zij de eersten die de zware gevolgen ervaren.
Sarah: S-Plus heeft een projectwerking voor kwetsbare 80-plussers om iets te doen aan de eenzaamheid die zij vaak voelen. Vrijwilligers worden opgeleid om huisbezoeken te doen om te peilen naar de sociale contacten van deze ouderen. De vrijwilligers onderzochten toen ook of zij alle tegemoetkomingen waar zij recht op hadden vanuit het ziekenfonds ook daadwerkelijk kregen. Het bleek dat heel wat mensen, die al heel lang recht hebben op tegemoetkomingen, die niet opeisen omdat ze die niet kennen. Ook daar kan de arts een rol spelen.
Kunnen jullie jullie achterban rond het thema gezondheidsvaardigheden bewegen?
Chaima: We moeten er zelf over beginnen. Niet veel mensen weten onmiddellijk wat ‘gezondheidsvaardig zijn’ betekent. Van zodra je het uitlegt en concrete vragen stelt zoals: “Als jij naar de dokter gaat, begrijp je dan altijd wat die zegt? Kun je dat reproduceren en omzetten in praktijk?”, komen de eigen ervaringen snel naar boven.
Ik ben bijvoorbeeld iemand die heel veel vragen stelt. Die dokter kan dat dan vervelend vinden, maar dat is de reden waarom ik daar ben. Niet iedereen zet zich in die positie vanuit een gevoel van: de dokter weet alles en ik zal maar volgen. Ik zie een doktersbezoek eerder als een dialoog. Natuurlijk moet je soms opvolgen, maar het is nog altijd jouw lichaam en daar heb jij recht over, jij weet hoe de dingen aanvoelen.
‘Iedereen doet wel iets tegen gezondheidsongelijkheid, maar erg versnipperd. Wij willen de krachten bundelen en dit op de politieke agenda zetten.’
Sarah: Of je nu vrouw of oud bent of allebei, het belangt iedereen aan en het zou voor iedereen belangrijk moeten zijn. Het klopt dat dat sterk persoonsgebonden is. Je hebt nu eenmaal mensen die, vanuit hun persoonlijkheid, weinig vragen durven stellen. Maar hierover leren is voor iedereen interessant. We kunnen dit stimuleren en mensen bewustmaken dat vragen stellen iets is wat wel kan, wel mag en eigenlijk gewoon moet.
Chaima: Dat zou zelfs al van jonge leeftijd moeten zijn, bijvoorbeeld op school. Wat is nu eigenlijk gezond? Hoe maak ik gezonde keuzes als ik naar de winkel ga? Dat zou toch perfect in een vak onderwezen kunnen zijn. Correcte info krijgen, geïnformeerd worden. Daar moet op ingezet worden.
Wat gaan jullie concreet doen om gezondheidsvaardigheden van jullie achterban te verbeteren?
Sarah: Onder de noemer ‘Begrijp je dokter’ maken we een website aan waarop bezoekers een zelftest kunnen doen. Het peilt naar hun niveau van gezondheidsvaardigheden. Per uitkomst krijgen de deelnemers praktische tips voorgeschoteld. Ook dienstverleners zullen op de website bruikbare info vinden. En we stellen politieke aanbevelingen op. S-Plus zetelt, mede via de leden, in beleidswerkgroepen op zowel nationaal, Vlaams, Europees als gemeentelijk niveau. Op al die niveaus zullen de vertegenwoordigers zorgen voor verspreiding van de campagne.
Chaima: Het project is als een olievlek die zich aan het verspreiden is. We merken dat het onderwerp sterk leeft. Het is duidelijk een probleem. Iedereen doet er wel iets aan, maar niemand vindt elkaar. Dat signaal duidt aan dat we iets naar voren brengen dat nog niet bestond en dat nodig is en nuttig zal zijn in Vlaanderen. Ik sprak al met enthousiaste mensen die dat beamen, zoals de voorzitster van wijkgezondheidscentra in Vlaanderen en Brussel. Een alomvattende site waar duidelijk en gemakkelijk bereikbare info opstaat, maar ook methodieken voor patiënten en professionals.
Sarah: Hier in België lijkt gezondheid een evidentie. Het is er allemaal, maar niet iedereen geraakt eraan. Participeren in gezondheid, bijvoorbeeld door het inzetten van community health workers is in andere landen een heel normale zaak. Ook bij ons moeten we deze pistes beginnen onderzoeken.
Wanneer zullen jullie die website lanceren?
Sarah: In de loop van de maand mei zullen we de website online plaatsen.
Samen met de gezondheidsorganisaties wereldwijd, komt FOS op voor het recht op gezondheid.
Lees hieronder ook onze politieke eisen en teken de petitie.