Sociale bescherming onder vuur in Honduras

‘Voorstel opent deur voor privatisering van de gezondheid’

In Honduras is er een nieuw wetsvoorstel over sociale bescherming. Rector Julieta Castellanos van de nationale universiteit van Honduras UNAH is duidelijk: ‘Het voorstel vertrekt vanuit de vaststelling dat de overheid faalt. Zo laat men alle ruimte voor de privésector.’

CategorieNieuws

Rector Castellanos is één van de sprekers op het symposium dat ALCISAOH, partner van FOS, op maandag 4 mei 2015 in Sta Rosa de Copán organiseerde. In september 2014 opende de overheid het debat over de toekomst van de sociale zekerheid met een voorstel van de kaderwet voor sociale bescherming. Via het tripartite overleg hebben vakbonden vanuit hun gezichtspunt hun positie al bepaald. ALCISAOH nam de uitdaging aan om, wat betreft het aspect gezondheid, het wetsvoorstel onder de loep te nemen.

Privéziekenhuizen te duur

“Wat is er mis met een gezondheidszorg georganiseerd door privé-artsen en ziekenhuizen”, kan je vanuit de Belgische context opwerpen. Voor een goed begrip; in Honduras is de private gezondheidszorg van goede kwaliteit, maar niet betaalbaar voor de overgrote meerderheid van de bevolking. Wie een arbeidscontract heeft, zelfs geen 20 % van de Hondurese bevolking, valt zoals bij ons onder de sociale zekerheid die hun eigen gezondheidsdiensten organiseert. Slechts 15,2% van de bevolking kan hier terecht. Maar de meeste Hondurezen moeten naar de openbare gezondheidsdiensten. Die zijn in principe gratis, wat op zich positief is. De grote struikelblok is de slechte kwaliteit, de lange wachttijden, weinig capaciteit, enzovoort. De mensen naar de private ziekenhuizen doorsturen betekent met andere woorden een duurdere geneeskunde.

De rector gaat verder: “Misschien is het niet de bedoeling van de wet om te privatiseren, misschien gelooft men oprecht dat wat de privé doet, beter loopt. Het is duidelijk dat de privé klaar staat om de zaken over te nemen.” José Ramón van ASONOG illustreert dat standpunt met concrete voorbeelden: “Grote kapitaalgroepen zijn nu al bezig met het opkopen van kleinere ziekenhuizen en private huisartsenpraktijken. Verder zien we hier in Sta. Rosa de Copán dat de familie-apotheken verdwijnen. In de plaats komen grote farmaceutische ketens die zich bij wijze van spreken op elke hoek van de straat vestigen. Zij nemen posities in om het geld dat in de gezondheidszorg besteed wordt, zoveel mogelijk naar zich toe te trekken.”

Gelijkaardige hervormingen in buitenland

Dokter Rutilia Calderón van dezelfde UNAH heeft het wetsvoorstel bestudeerd en vergeleken met soortgelijke hervormingen in andere landen. Zij is niet mals in haar conclusies. In Colombia werd een opleidingshospitaal van de overheid gesloten, omdat het zogezegd niet kon concurreren met een private instelling. Maar vooraf weigerde de overheid te investeren in het opleidingshospitaal, zodat de kwaliteit er niet langer kon gegarandeerd worden.

Mexico heeft geïntegreerde netwerken van zorgverstrekkers, zoals artsen en ziekenhuizen, uit de openbare en private sector geïnstalleerd met het idee om de bestaande middelen rationeler en economischer in te zetten. De ervaring is positief, omdat zorgverstrekkers verplicht werden zich als het ware te specialiseren. Zo werd doorverwijzen gemakkelijker en werd overlapping vermeden. Het wetsvoorstel in Honduras neemt hier echter niets van over, waardoor de privé en overheid dreigen eerder parallelle dan complementaire diensten aan te bieden.

Oorzaken aanpakken

“Als de openbare gezondheidszorg niet goed functioneert, moet je de oorzaken aanpakken, zodat de werking verbetert. De boel doorgeven aan private actoren is geen oplossing, nog minder als je aan deze laatste geen verdere eisen stelt wat kwaliteit, transparant beheer van de gelden of complementair aanbod betreft. Dat laatste ontbreekt volledig in het wetsvoorstel”, is dokter. Calderóns eindconclusie.

Op het symposium waren nog andere kritische geluiden te horen. Het wetsvoorstel voorziet dat het ministerie van Gezondheid haar coördinerende rol doorgeeft aan het IHSS, het Hondurees instituut voor sociale zekerheid. Het vertrouwen in die maatregel ligt laag. Het IHSS wordt geplaagd door grote corruptieschandalen en kampt met een groot financieringstekort. Al te gemakkelijk stelt het wetsvoorstel voor om ook de informele arbeiders te laten bijdragen aan de sociale zekerheid. Lijkt logisch, maar die extra inkomsten zullen amper voldoende zijn om het bestaande tekort te verminderen, zelfs als ze effectief geïnd zouden worden. Men vergeet dat vele nieuwe leden ook het recht verwerven op het gezondheidsaanbod. Op welke manier de sociale bescherming haar capaciteit gaat vergroten wordt bovendien niet gespecifieerd.

Het wetsvoorstel heeft met andere woorden nog veel leemtes. De voorgestelde financieringsmechanismes worden als weinig realistisch beschouwd. De grote uitdaging voor ALCISAOH is dan ook om het wetsvoorstel zo snel mogelijk bij te sturen, want de tijd loopt. Het parlement is al aan de derde lezing van het wetsvoorstel toe. Daarom moet men op korte termijn tijd winnen en moet de eindstemming uitgesteld worden. In de komende weken gaat ALCISAOH bondgenoten opzoeken om met meer gewicht te kunnen spreken. Rector Julieta Castellanos van de UNAH heeft zich al eerste geallieerde aangesloten.

Auteur: Wim Leysens