We begonnen met een tweedaags pre-Congres in de badplaats Piriapolis, waar een werkgroep het Wereldbankbeleid van armoedebestrijding hekelde, met speciale “armoedige” ziekenkassen voor de armste bevolkingsgroepen. Omdat de schaarse belastingen bovendien de rijkste klasse sparen, kampen veel overheden met een tekort aan fondsen om de armsten goede gezondheidszorg aan te bieden. Maar hier komt gelukkig verbetering in met de linkse regeringen in diverse landen.
Armando Denegri, leider van het Wereld Sociaal Forum voor Gezondheid, haalde de succesrijke ervaringen in zijn Brazilië aan als voorbeeld van een universeel, integraal en gelijkwaardig gezondheidssysteem voor allen, waarbij de overheid voor de nodige fondsen en controle zorgt, maar privé-ziekenhuizen ook hun rol spelen. “Dit is enkel mogelijk binnen een ruimer kader van sociale bescherming voor allen, bvb. ook pensioenen en bescherming tegen arbeidsongevallen.”
Colombia is het schrijnendste voorbeeld van hoe het niet moet. Een verregaande privatisering, waarbij privéfondsen de dienstverlening terugschroeven en verschillende pakketten lanceren naargelang de koopkracht van de “klanten”, heeft meer doden tot gevolg dan er bij de burgeroorlog vallen, en doet uitgeroeide ziektes zoals malaria terugkeren. Diverse Colombiaanse sprekers hoopten dat de vredesgesprekken tussen regering en guerrilla ook dit probleem zouden aankaarten.
De sterke stijging van het overheidsbudget voor gezondheidszorg in o.a. Ecuador houdt echter ook een gevaar in, namelijk dat de farmaceutische industrie het grootste deel van de koek krijgt. “De Verenigde Staten geven liefst 8.000 dollar per persoon per jaar uit aan gezondheid, meer dan de meeste mensen ter wereld op een jaar verdienen”, aldus Mario Rovere (Argentinië). “Vooral de farma-reuzen worden daar beter van, die nu ook erg agressief Latijns-Amerika willen veroveren.”
Tijdens het driedaagse Congres van ALAMES in de hoofdstad Montevideo legde Nila Heredia, voormalig minister van gezondheidszorg onder Evo Morales, uit dat Bolivia voor de participatieve en interculturele weg naar een intercultureel systeem koos. Vele ziekenkassen, de vakbondskoepel, de geneesheren en de universiteiten verzetten zich echter heftig tegen dit systeem, uit vrees dat de privileges en hogere lonen bij bepaalde ziekenkassen verloren zouden gaan.
Sommige progressieve regimes zetten helaas een stap in de verkeerde richting. Zo hebben Daniel Ortega en zijn Sandinistische regering in Nicaragua, onder druk van de machtige katholieke kerk, elke vorm van abortus verboden, dus ook in geval van verkrachting of levensgevaar voor de vrouw, en dit met effectieve arrestatie van de geneesheren die het toch aandurven. In Peru is abortus ook verboden, maar zijn er naar schatting liefst 360.000 illegale abortussen per jaar.
Ook de drastische besparingen in gezondheidszorg in Spanje (min 38%), Portugal en Griekenland kwamen aan bod tijdens het Congres. Er werd aandacht geschonken aan thema’s als uitsluiting van migranten en armen, hogere ziekte-cijfers (bvb. AIDS) en sterke toename van zelfmoorden. Vroeger was het omgekeerd, maar nu komen gezondheidsmilitanten uit deze landen om de solidariteit van Latijns-Amerika smeken.
“Het is dezelfde lijdensweg die het IMF in de jaren ’80 aan diverse landen van Latijns-Amerika opdrong, met dramatische gevolgen voor onze gezondheidszorg”, waarschuwde het Venezolaanse ALAMES-kopstuk Oscar Feo. “Europa voerde na WO II de sociale zekerheid in uit schrik voor de sterke vakbonden en socialistische of communistische partijen, maar nu valt die vrees weg en dreigt er een bloedbad. Wij bieden niet enkel onze solidariteit met Zuid-Europa aan, maar ook onze expertise in de strijd tegen de afbraak van de sociale zekerheid.”
Na afloop van het Congres werd Nila Heredia (Bolivia) herkozen als ALAMES-coördinator, en Oscar Feo als haar adjunct, in de Algemene Vergadering van ALAMES. Dat is goed nieuws voor fos, want beiden steunden in het verleden al diverse activiteiten van onze fos-partners, en beloofden dat in de toekomst nog meer te doen, dankzij de talrijke en sterk gewaardeerde deelname van onze partners aan het ALAMES-Congres.
ALAMES blies ook diverse thematische netwerken nieuw leven in, waarin onze partners een actieve rol spelen als nationale contactpersonen, met speciale voorkeur voor de netwerken rond gender, gezondheid en veiligheid op het werk, interculturaliteit en gezondheidssystemen. Het volgende Congres van ALAMES zal eind 2015 in El Salvador plaatsvinden, waar fos ook actief is.
Op het einde van een uiterst boeiende en vermoeiende week (we haalden de 35º in Montevideo) zaten we met de ganse fos-bende samen om het Congres te evalueren. Allen beklemtoonden dat ze enorm veel bijleerden over de werking en problemen van de gezondheidssystemen in alle landen, met uitstekende sprekers van een hoogstaand academisch niveau. De directe contacten en uitwisseling van ervaringen met andere landen waren ook bijzonder nuttig.
“We kregen hier echter geen gebruiksklare recepten aangeboden hoe we de gezondheidszorg in onze landen moeten verbeteren”, aldus Ridmar Velazquez van onze Boliviaanse partner AIS. “Dat is een uitdaging die elk van ons moet opnemen, gewapend met de theoretische en conceptuele kennis die we hier in Uruguay opdeden.” fos neemt graag mee deze handschoen op en zal de partners steunen in hun strijd voor universele en kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor allen.