De cijfers van 2011 wijzen op een verschrikkelijke realiteit. El Salvador noteerde in de eerste tien maanden van 2011 4.925 aanklachten van geweldpleging tegen vrouwen. 582 vrouwen overleden aan de gevolgen. In Nicaragua telde men vorig jaar 25.000 slachtoffers van geweld tegen vrouwen, waarvan 60 à 70 met dodelijke afloop. In Honduras werden 20.000 aanklachten ingediend; 300 vrouwen werden vermoord.
Een problematiek waar je niet naast kan kijken. Maar niet vanzelfsprekend om bespreekbaar te maken. Het machismo blijft de samenlevingen van Midden-Amerika sterk beheersen. De ongelijke machtsrelaties tussen mannen en vrouwen leiden tot onderdrukking en discriminatie van vrouwen door mannen. Ook kinderen en jongeren lijden eronder. Huiselijk geweld leidt tot een toename van lichamelijke en psychische klachten bij de vrouw en de kinderen, maar ook bij de mannen zelf. Mannen staan zelf onder druk door de verwachtingen die de Latijns-Amerikaanse samenleving hen stelt, bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid om hun hele familie te onderhouden, viriliteit te tonen en de druk om zich niet in te laten met zorgtaken thuis.
Ondanks deze schrijnende toestand wordt huiselijk geweld tijdens consultaties bij de huisarts of gezondheidscentra in Nicaragua, Honduras en El Salvador nauwelijks erkend als achterliggende oorzaak van de klachten van de patiënten.
In samenspraak met haar partnerorganisaties heeft fos het initiatief genomen om de medewerkers van deze organisaties meer bewust te maken van deze problematiek. Dit is een eerste stap om huiselijk geweld op te nemen in een integrale gezondheidspreventie. “Voor ons is het duidelijk dat deze problematiek ook met gezondheid te maken heeft,” zegt Heydy Ruth Cárcamo van mutualiteitenvereniging AMUN. “Mishandelingen leiden tot fysieke of mentale problemen bij de vrouw of de kinderen. Als mutualisten moeten we een actieve rol spelen bij het bewustmaken van heel de familie. Als we nu niets doen, zullen de volgende generaties de fouten van hun ouders blijven herhalen.”
Op welke manier? Via toneel het geweld tegen vrouwen, jongeren en kinderen, bespreekbaar maken. In herkenbare scènes confronteren de acteurs de aanwezigen met dilemma’s en alternatieven die voortkomen uit hun dagelijks leven. Zowel in Nicaragua, Honduras als in El Salvador engageerden we tussen september ’11 en januari ‘12 een toneelgroep. We organiseerden sessies met onze partnerorganisaties om te zien of deze aanpak de moeite waard is om in de werking te integreren. In Nicaragua bracht toneelgroep Cha een toneelstuk van Molière aan leden en het algemene publiek van onze partners. In Honduras bracht de toneelgroep Bambu “De omgekeerde tortilla” aan de boerinnen en andere leidsters van vrouwenorganisatie COMIXMUL. In El Salvador heeft fos een toneelopleiding gefinancierd voor dochters van de leden van de vrouwenorganisatie AMSATI. Sindsdien gaan zij op ronde met deze eigen voorstelling.
De eerste resultaten zijn positief en de ontvankelijkheid binnen de partnerorganisaties en de vrouwen en jongeren is zeer groot. Ze appreciëerden heel erg deze bijzondere manier van culturele bewustwording. Gezien de positieve reacties en aanvragen voor 2012, zal fos ondersteuning aan deze activiteiten blijven geven.