Bolivia is maar liefst 35 keer groter dan België, maar telt toch evenveel inwoners als ons land. Het is het armste land van Zuid-Amerika. Twee feiten die hun weerslag hebben op de gezondheid van de inwoners en de toegankelijkheid van de zorg. De afgelopen tien jaar zijn er belangrijke stappen gezet: er is de verzekering voor moeder en kind en voor ouderen bijgekomen. Toch blijft de toegang tot gezondheid moeilijk. De openbare gezondheidszorg staat in principe voor iedereen open, maar je moet er wel bij geraken natuurlijk. En zelfs als je tot bij een ziekenhuis of gezondheidspost geraakt, ben je niet zeker dat je geholpen wordt: vaak zijn de nodige medicijnen er niet, of is er te weinig personeel.
Levensgevaarlijk
Voor de Bolivianen die aangesloten zijn bij de sociale zekerheid, een kwart van de bevolking, zouden de zaken in principe anders moeten liggen. Guillermo Vira, van de vakbond van fabrieksarbeiders van Riberalta in het Amazonegebied: “Zo’n 6 tot 8 maanden per jaar kunnen we aan de slag in de amazonenotenbedrijven om er noten te kraken. In die periode zijn we gedekt door de sociale zekerheid en kunnen we naar een dokter van de Gezondheidskas, die een vast loon krijgt. Maar de Gezondheidskas heeft weinig middelen: de dokters werken maar zes uur per dag, en in die tijd ontvangen ze slechts tien patiënten. Ben je de elfde, dan heb je pech en moet je de volgende dag terugkomen. Dat is levensgevaarlijk. We kennen verschillende gevallen van mensen die het de volgende dag niet gehaald hebben omdat ze in coma raakten en stierven.” Voor de 61.000 personen in Riberalta die er een beroep op moeten doen, stelt de Gezondheidskas slechts 19 dokters ter beschikking.
Beter niet ziek worden
Om van sociale zekerheid te genieten, moet je werk hebben: werkgever en werknemer moeten bijdragen betalen. Vast werk bij een werkgever is echter schaars. Onder het neoliberale bewind in de jaren ’80 en ’90 vielen er bijvoorbeeld 30.000 ontslagen alleen al in de mijnbouwsector. Heel wat nieuwe werklozen zijn in die periode in de informele economie geduwd: ze moeten zien rond te komen van wat ze elke dag kunnen verdienen, bijvoorbeeld als straatverkoper. Ook de fabrieksarbeiders van Riberalta kunnen in de vier maanden per jaar dat er geen noten te kraken zijn, beter niet ziek worden, want ze zijn in die periode niet gedekt door de sociale zekerheid.
Bestellen bij bevriende bedrijven
Demesio Gabriel Victoria werkt bij een Boliviaanse bierbrouwer en is actief bij Boliviaanse Federatie van Fabrieksarbeiders (CGTFB, partner van fos). Hij vertegenwoordigt de fabrieksarbeiders in de Raad van Bestuur van de Nationale Gezondheidskas in Bolivia, een instituut dat geplaagd wordt door wijd verspreide corruptie. “Ik waak mee over de activiteiten van de Gezondheidskas, zoals de dienstverlening, infrastructuur en aankopen. Het probleem is dat dat het enige is dat wij mogen: waken. We kunnen geen maatregelen treffen of sancties opleggen. Daardoor tiert de corruptie welig. Zo hebben heel wat dokters die beheerders zijn van de Gezondheidskas hun echtgenote ook een postje bezorgd. En heel wat van de mensen die verantwoordelijk zijn voor het aankopen van medicijnen, zijn geen dokters. Ze kopen al jaren dezelfde medicijnen bij dezelfde bevriende bedrijven, ongeacht de verschillende noden in de hoogvlaktes en het Amazonegebied. Ze zijn verplicht om drie offertes te vragen vooraleer ze tot aankoop overgaan, maar ze slagen erin om die bij hetzelfde bedrijf te krijgen. Slechte kwaliteit en te hoge prijzen zijn schering en inslag, en dat gebeurt met ons geld, het geld van de arbeiders. Dan zijn er nog de vervallen medicijnen uit het buitenland die worden aangekocht, de medicijnen die ‘verdwijnen’, enzovoort.”
Niet vanzelf
Tot nog toe mag Demesio dit in zijn functie enkel maar vaststellen en rapporteren. Met de klachten gebeurt verder bitter weinig. De CGTFB wil de spelregels veranderen zodat ze kunnen ingrijpen: “We hebben al een workshop gehad met een specialist die het reglement heeft uitgelegd. We houden in november een congres over het thema Gezondheid, waar we onze voorstellen zullen presenteren. Daarmee gaan we dan naar het Nationaal Instituut voor Gezondheidsverzekering en naar het ministerie van gezondheid.” Demesio klinkt strijdbaar maar ook realistisch: “Natuurlijk zal het niet vanzelf gaan. Wie meedoet aan de corruptie, wil immers niets veranderd zien. Maar vandaag is er meer politieke stabiliteit: er is niet meer telkens een andere partij aan de macht die telkens andere mensen in de Gezondheidskas aanstelt. Onze kaarten liggen goed.”
Meer info: onze werking in Bolivia