Protagonisten van eigen veranderingsproces
Kansen creëren. Daar draait het allemaal om bij de samenwerking die in 2014 van start ging tussen het huishoudpersoneel van SINTRAIMAGRA, de Algemene Centrale Antwerpen-Waasland en ons. De vrouwen en meisjes, die huishoudwerkers zijn in Colombia, hebben geen of weinig kansen gekregen in hun leven. Ze hebben echter veel obstakels moeten overwinnen. Deze levenservaring was de kiem van hun organisatieproces in Medellín, Cartagena, Bucaramanga en Pamplona. Ook dit verliep niet zonder slag of stoot. Hoe dat in zijn werk ging, tonen deze dames op artistieke wijze in de documentaire “Moedig en Strijdvaardig”.
Dit audiovisueel prachtwerk van 37 minuten, een coproductie van het huishoudpersoneel en productiehuis Viana Producciones, maakt duidelijk dat deze vrouwen de protagonisten zijn van hun eigen veranderingsproces. En verandering hebben ze nodig. De situatie en vooruitzichten voor het huishoudpersoneel in Colombia zijn behoorlijk zwartgallig. De huishoudwerkers bevinden zich in een wettelijke leemte, tussen de formaliteit, die ze zouden moeten kennen, en de informaliteit die ze in de realiteit ervaren. Ze hebben geen sociale zekerheid, noch formeel arbeidscontract. Arbeidsinspectie is voorlopig niet mogelijk omdat de privacy van de werkgevers wettelijk voorrang krijgt op de rechten van het huishoudpersoneel. Ze worden uitgebuit, slecht behandeld en gediscrimineerd. Gorgonia getuigt in de documentaire: “Ik werkte een tijd voor een vrouw die me zei: “Hier heb je je bord, je glas en je vork. Daar, op die plaats, mag jij je bord zetten. Dit is de wasdraad waar jij je kleren aan kan hangen”. Ik dacht bij mezelf: ik mag zelfs mijn kleren niet aan haar wasdraad hangen.” Toch worden zulke situaties nog steeds als normaal beschouwd, terwijl dit iedereen zou moeten verontwaardigen.
Uitdagingen aangaan met verschillende gevoelens
Op papier is C189 van de IAO over waardig huishoudwerk geratificeerd, maar in de praktijk wordt de toepassing hiervan niet gecontroleerd. “Rechten verloren? Bij SINTRAIMAGRA wil je horen,” scandeert het huishoudpersoneel in de documentaire. De kansen die ze hebben gekregen in het project, hebben ze die aangepakt met beide handen. Kansen om zich te organiseren, om hun rechten te kennen, om kritisch te leren denken, om hun stem te laten horen en om een verschil te maken in hun levens als die van andere vrouwen.
Elke kans hield echter een nieuwe uitdaging in. In de loop der jaren, zijn de leden van SINTRAIMAGRA deze uitdagingen aangegaan. Vaak met angst, maar vol enthousiasme en moed. Het hoofd bieden aan werkgevers, een publiek te woord staan, in dialoog treden met de minister van Arbeid, met parlementsleden overleggen, de pers te woord staan en andere vrouwen overtuigen om zich te syndicaliseren. Ze hebben het allemaal gedaan, ondanks het stigma dat vakbonden in Colombia meedragen en het feit dat Colombia het gevaarlijkste land ter wereld is voor syndicalisten. En dit werd allemaal vastgelegd in woord en beeld door de vrouwen zelf.
Zij hebben zich ontpopt tot echte sociale en syndicale leidersfiguren. Maar ze hebben uiteraard bondgenoten nodig om hun doel te bereiken. Ze hebben immers meer wetten nodig en een overheidsbeleid dat hen ondersteunt. Maar vooral ook een mentaliteitsverandering in de maatschappij om het respect te krijgen dat ze verdienen.
Middel voor nieuw wetsvoorstel
Berta Villamizar, leider van huishoudwerkersvakbond SINTRAIMAGRA, maakte handig gebruik van de lancering van de documentaire in Colombia om samen te werken met parlementsleden Maria José Pizarro en Angélica Lozano voor het uitwerken van een wetsvoorstel om arbeidsinspectie in de huishoudsector mogelijk te maken én om C190 (Conventie om seksisme en geweld op werk te bannen) te ratificeren. Ook Rosalba Gómez, genderverantwoordelijke bij vakbondskoepel CUT, drong hier erg op aan.
De documentaire zal binnenkort te zien zijn op filmfestivals in Colombia. Mogelijk ook op de Colombiaanse openbare televisie en hopelijk ook in België. Hoe meer mensen bewust worden van de precaire situatie en de strijd van het huishoudpersoneel wereldwijd, hoe dichterbij de verbetering van hun situatie komt.