Nelcy, huishoudhulp uit Bucaramanga, Colombia, beschrijft met weinig woorden de complexe problematiek van het gezondheidssysteem in Colombia. In tegenstelling tot het Belgische gezondheidssysteem omvat het Colombiaanse geen ruime waaier aan diensten, waarop bijna de volledige bevolking een beroep kan doen, want de diensten zijn er geconcentreerd in de grote steden terwijl 20% van de Colombiaanse bevolking op het platteland woont. Bovendien heeft de bevolking geen vrije keuze van zorgverlener en zorginstelling wat toegangsbarrières veroorzaakt. Er is een gebrek aan input in de gezondheidszorg om kwaliteitszorg te garanderen, gebrek aan toereikendheid van gezondheidszorgprogramma’s, chronische verzwakking van de rol van de staat in de volksgezondheid en onzekere arbeidsomstandigheden in de gezondheidszorg.
Daarom is er dringend een gezonder financieringsmechanisme nodig, zonder private tussenpersonen die het systeem beheren met geld van de overheid en de dienstverleners moeten uitbetalen maar zoveel mogelijk geld in eigen zak willen steken, en hervormingen die waardig werk in de gezondheidssector garanderen. Net als in België moeten de socio-economische ongelijkheden in gezondheid aangepakt worden en is er nood aan een verdere versterking van het preventiebeleid. Beter voorkomen dan genezen! Er is ook meer empowerment en betrokkenheid van de patiënt bij de eigen zorg nodig.
In Colombia strijdt de NGO Grupo Guillermo Fergusson al 41 jaar lang voor het recht op gezondheid, samen met allerlei soorten sociale organisaties en vakbondsorganisaties. De NGO heeft daarbij aandacht voor de sociale determinanten van gezondheid en stelt vorming en empowerment van lokale gemeenschappen voorop.
Sociale determinanten van gezondheid verwijzen naar de omstandigheden waarin mensen opgroeien, wonen, werken en leven. Deze omgevingsfactoren oefenen een belangrijke invloed uit op onze gezondheid. Zo kunnen bijvoorbeeld fijn stof, geluidsoverlast, een ongezonde woonst of een onveilige buurt de gezondheid rechtstreeks belasten. De prijs en nabijheid van gezonde voeding en ook het eigen beschikbare inkomen beïnvloeden dan weer ons eetpatroon en daardoor onrechtstreeks onze gezondheid. Mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties worden vaker en harder getroffen door de impact van omgevingsfactoren op gezondheid en dit resulteert in gezondheidsongelijkheid. Maar vaak zijn mensen zich daar niet van bewust.
Daarom organiseerde Fergusson in 2023 een twintigtal bijeenkomsten in alle uithoeken van het land, met lokale gemeenschappen, om de sociale determinanten die hun gezondheid beïnvloeden in kaart te brengen en hen te motiveren voor de strijd op het recht op integrale gezondheid. Liliana, die een lokale bijeenkomst in haar stad beleefde, getuigt: “Ik dacht dat er in onze stad geen vuiltje aan de lucht was. Hoe had ik het mis! Nu weet ik dat de vervuiling invloed heeft op onze gezondheid. We gingen de straat op om mensen te vragen welk
probleem zij hebben met ons gezondheidssysteem. Ze vonden het erg fijn dat er eindelijk iemand naar hen luisterde. Dit motiveert mij om deze strijd te steunen.”
Eind november kwam Liliana samen met meer dan 400 vertegenwoordigers van 150 vakbonds-, boeren-, inheemse, studenten-, milieu-, vrouwen-, patiëntenorganisaties uit 17 hoeken van het land samen om een concreet actieplan op te stellen om die strijd op lokaal én nationaal niveau vorm te geven op korte termijn.
Deze nationale gezondheidsbijeenkomst vond dat het ontwikkelingsmodel dat Colombia als prioriteit heeft gesteld, de natuur en arbeiders uitbuit en onherstelbare schade veroorzaakt. In combinatie met het slechte bestuur van multinationals, de historische corruptiepraktijken in het openbaar bestuur, het voortduren van het interne gewapende conflict en de lage sociale investeringen vormt dit een giftige cocktail. De bijeenkomst bekrachtigde de dringende noodzaak van een rechtvaardige energietransitie, met de participatie van de gemeenschappen en de versterking van agro-ecologische productievormen in de steden en op het platteland.
De bijeenkomst sprak zijn steun uit aan de wetsvoorstellen van de huidige regering omdat deze een eerste belangrijke stap zijn op de weg naar sociale, milieu-, energie-, gender-, gezondheids-, pensioen- en arbeidsrechtvaardigheid, evenals naar de opbouw van totale vrede.
Binnen de gezondheidsbeweging verplicht de bijeenkomst zichzelf om zich te trainen in het begrijpen van de bestaande vormen van onrecht, om binnen de bewegingen te werken aan het stoppen van het reproduceren van deze sociale machtsstructuren en om broederlijke dialogen op te bouwen waarbij iedereen betrokken is, om zo bij te dragen aan de culturele en materiële transformatie die we dringend nodig hebben in onze samenlevingen.
In 2024 wil Fergusson nog meer organisaties bij de gezondheidsbeweging betrekken want lokale kracht geeft macht. Macht om te veranderen. FOS steunt dit proces vanuit de overtuiging dat mensen als Nelcy en Liliana het verdienen gezond door het leven te gaan, om er ten volle van te kunnen genieten, net als iedereen.
