Onderzoek over zorgplicht in Colombia
Frédéric Thomas, onderzoeker bij CETRI, trok in 2021 naar Colombia om de mensenrechtenschendingen in de Colombiaanse bananen- en mijnbouwsector te bestuderen. Om hun projecten te verwezenlijken, oefenen multinationals in beide sectoren zware druk uit op de lokale bevolking, tot het gebruik van geweld toe. Bedrijven zijn dus niet neutraal, zoals ze vaak beweren. Ze profiteren van de schendingen of versterken ze zelfs. Vanuit die bevindingen formuleert Frédéric Thomas een aantal aanbevelingen voor een zorgplichtwet.
Download de Nederlandstalige samenvatting of het volledige, Franse rapport.
Steun vanuit de Belgische regering
Het thema waardig werk ligt minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir nauw aan het hart. Waardig werk en sociale bescherming staan bovendien hoog op de agenda van de Belgische regering. Op Europees niveau zal de minister mee aan de kar trekken voor een bindende wetgeving tegen de uitbuiting van werknemers. Ze beschouwt ons onderzoek daarbij als een waardevol drukkingsmiddel. De verhalen uit Colombia helpen om verontwaardiging om te zetten in actie.
Pijnpunten in de bananensector
Als hoofd van FENSUAGRO, de Colombiaanse vakbondsfederatie van de landbouw, kent Pablo Vargas de situatie in de bananensector maar al te goed. Hij is blij dat de link tussen bedrijven en paramilitairen is blootgelegd. De situatie is enigszins verbeterd, maar de paramilitairen blijven actief. Ze handelen nu eerder in drugs en bedreigen landbouwers, ook in andere delen van het land. FENSUAGRO heeft de situatie al aangeklaagd bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar dat grijpt onvoldoende in.
Daarnaast ziet Pablo Vargas een groot probleem in de flexibilisering van het werk. Arbeiders krijgen dagcontracten, zonder zekerheid. Wie zich bij een vakbond aansluit, wordt onmiddellijk ontslagen. Hij vraagt daarom uitdrukkelijk een wet die bedrijven verplicht om de rechten van hun arbeiders te respecteren.
Wantoestanden in de mijnbouw
Nelly Osorno Ospina, de voorzitter van het Instituto Popular de Capacitación, vertelt hoe de Colombiaanse bevolking onder druk wordt gezet via (massa)moorden, intimidatie en seksueel geweld. De meeste slachtoffers van dit geweld vallen in streken met (goud)mijnen. De overheid voert nu eindelijk een onderzoek uit naar de financiële steun van mijnbedrijven aan de gewapende groepen. Maar het is nog wachten tot de gestolen gronden naar hun rechtmatige eigenaars terugkeren.
Verder belicht Nelly Osorno Ospina de ecocide in de omgeving van mijnprojecten. Het gebeurt wel eens dat een bedrijf een fout maakt en giftige stoffen in het milieu terechtkomen. Vissen en andere diersoorten sterven, waardoor de bevolking geen voedsel meer heeft.
De voorzitter van het IPC vraagt om een zorgplichtwet, want zonder wetgeving in andere landen doen multinationals gewoon verder in Colombia. De Colombiaanse overheid grijpt amper in. Sommige regeringen hebben de mensenrechtenschendingen zelfs gefaciliteerd. Volgens Nelly Osorno Ospina luistert de overheid alleen naar de internationale gemeenschap. De Europese Unie moet dus druk uitoefenen opdat de vredesakkoorden worden nageleefd en de mensenrechten worden gerespecteerd.
Een afgezwakt Europees voorstel
Sophie Wintgens gaat dieper in op diligence of zorg binnen een waardeketen. Als onderzoeksverantwoordelijke voor eerlijke en duurzame handel bij CNCD-11.11.11 is ze nauw betrokken bij het platform van vakbonden en ngo’s die ijveren voor een zorgplichtwet. Op 23 februari 2022 heeft de Europese Commissie alvast een ontwerprichtlijn voor zorgplicht gepubliceerd. Die bevat jammer genoeg hiaten, zo leert een vergelijking met het voorstel van het middenveld. Aan het einde van de presentatie krijg je een mooi overzicht van de zorgplichtwetgeving in Europa en in België.
Enkele bedenkingen vanuit de vakbond
Thierry Aerts schetst de positie van het ABVV ten aanzien van zorgplicht. Hij vreest dat een zorgplichtwet niet ver genoeg zal gaan en dat ze de positie van werkgevers ten opzichte van de vakbonden zal versterken. De vakbondsman pleit ervoor om in de eerste plaats de bestaande syndicale verworvenheden uit te breiden.
Vragenrondje
De sprekers gaan ook in op enkele vragen van het publiek. Hoe kunnen we de vakbond versterken op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen en zorgplicht? Houdt de studie rekening met de Europese richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken? Hoe zorgen we ervoor dat een zorgplichtwet écht voor verandering zorgt? En hoe kunnen we problemen in de Colombiaanse goudmijnen oplossen, als de meeste ervan informeel zijn?
Acties in de nabije toekomst
Ten slotte vertelt onze collega Dries Merre meer over de visie van FOS, Solsoc en ISVI op zorgplicht en het beleidswerk dat onze organisaties plannen. Leer meer over onze campagne Mensenrechten hebben geen prijs. En doe mee!