“Wie vrede wil, krijgt de kogel.” Klinkt absurd? In Colombia niet. Elke dag worden er mensen neergemaaid die zich inzetten voor de vrede. Maar liefst 837 militanten en ex-rebellen sinds 2016 volgens het recente verslag ´Alle namen, alle gezichten´ van de Marcha Patriótica, de Cumbre Agraria en INDEPAZ. De meeste ná de ondertekening van de vredesakkoorden tussen de rebellenbeweging FARC-EP en de Colombiaanse overheid in november 2016. De voorbije 10 maanden alleen, sinds het aantreden van Duque als president van Colombia, legden maar liefst 236 sociale leiders het loodje.
De waarheid aan het licht
We moeten leren over het verleden om het heden te begrijpen. Dat was de eerste zin die ik in mijn schrift noteerde in de allereerste geschiedenisles van het secundair onderwijs. En niet alleen dat, we moeten ook leren van het verleden om te vermijden dat we dezelfde fouten blijven maken en om rust te kunnen vinden. Het verlies van een familielid maakt niets of niemand ongedaan.
FOS zet deze zomer de schijnwerpers op Colombia. Samen met lokale Colombiaanse organisaties en de Belgische organisaties Solsoc en ISVI maakten we het project Tierra de Lucha.
Een fototentoonstelling en een documentaire tonen de uitdagingen en de weerbaarheid van de Colombiaanse bevolking.
In Colombia heeft zowat iedereen één of meerdere familieleden verloren door het gewapend conflict. Weten hoe die geliefde persoon aan zijn einde is gekomen, waar het lichaam is en in geval van moord wie de daders zijn, en of ze gestraft zijn, geeft ergens toch een beetje gemoedsrust. De vredesakkoorden voorzien mechanismen om de structurele oorzaken van dat conflict aan te pakken en die waarheden aan het licht te brengen. Maar niet iedereen is hierbij gebaat…
De tegenstanders van de vrede
Hebzucht. Honger naar macht, grond en geld. Dat zijn de drijfveren van de tegenstanders van de vrede. Liefst gemakkelijk geld. Geld van de drugshandel, geld van de mijnbouw, van de agro-industrie, van de gezondheidssector. En alles en iedereen die in de weg staan, moet omgekocht, bedreigd of uit de weg geruimd worden. Door wie? Door paramilitairen, andere gewapende groeperingen of door het leger.
Volgens statistieken van het ministerie van Defensie is het aantal door het leger gedode en gevangen genomen vijanden in het eerste kwartaal van 2019 sterk toegenomen ten opzichte van een jaar terug. Nicholas Casey, journalist bij de New York Times, beschreef onlangs hoe er binnen het Colombiaanse leger druk wordt uitgeoefend om “resultaten” te boeken. Dat er daarbij onschuldige burgers om het leven komen, is niet zo erg. Meer nog, burgers worden afgemaakt, een wapen in de hand gedrukt en meegeteld als “resultaat”. Dit zijn de zogenaamde valse positieven. Na zijn reportage verliet Casey het land, uit schrik voor represailles. Regeringspartij Centro Democratico ging immers zwaar in de aanval tegen deze “valse” beschuldigingen. Kritiek wordt de kop ingedrukt door het zaaien van angst.
Hun strategie
Daarnaast wordt een briljant georkestreerde goednieuwsshow opgevoerd naar de buitenwereld toe. Altijd doet Colombia veel moeite om te verbeteren. Er zijn nog wel wat problemen maar vooral veel vooruitgang. Dat is de boodschap die de internationale gemeenschap de hele tijd te horen krijgt. Op die manier is Colombia eind mei 2018, na 7 jaar aandringen, zelfs kunnen toetreden tot de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Daarmee is Colombia het derde Latijns-Amerikaanse land dat hierin slaagt. Deze selecte club, bestaande uit vooral Europese landen, mikt op
nieuwe leden die onder meer goed scoren op kwaliteitsvol openbaar beleid. Dat Colombia zijn lidmaatschap geregeld kreeg, mag men op zijn minst pijnlijke ironie noemen.
Kop-in-het-zand
Trapt de internationale gemeenschap hier nog in? Blijkbaar wel. Je kop in het zand steken is namelijk makkelijk. Vooral als je zelf niet dagdagelijks met de realiteit geconfronteerd wordt. In een artikel van De Standaard (20 mei 2019) gaat voormalig hoogleraar aan de Universiteit Gent en “expert” Latijns-Amerika An Vranckx volledig mee met dit dubbel discours door het bestaan van paramilitaire en andere gewapende bendes te ontkennen. Ze verwijst daarvoor ook naar de nultolerantie die Duque afkondigde tegen de schending van de mensenrechten in Colombia. Is het recht op het leven dan geen fundamenteel mensenrecht?
Gelukkig klinken er intussen ook andere stemmen zoals die van Michelle Bachelet, die in naam van de Verenigde Naties op 10 mei erkende dat er een ernstig mensenrechtenprobleem bestaat in Colombia, en dan vooral op het platteland. Daar heeft het gewapend conflict nooit opgehouden te bestaan. Nog steeds is er massale drugsteelt, dat gepaard gaat met tal van gewapende bendes en geweld. Het gebrek aan basisdiensten en diepe armoede maken de situatie nog schrijnender.
Nek uitsteken
Mensen die hun nek uitsteken voor de vrede verdienen zonder meer al onze steun. Internationale solidariteit is goud waard. Internationale druk is nodig om het vredesproces een kans te geven. FOS, Solsoc en ISVI steunen mensenrechtenverdedigers in Colombia. Jij ook?