2018-elsalvador-gezondheid-amsati-audit (4)

Reportage: Het ziekenhuis zonder naalden

Geen verband, geen steriele kompressen, dokters en verpleegkundigen die hopeloos op zoek zijn naar injectienaalden en een overvolle wachtzaal. De zorg in het gezondheidscentrum van Santa Ana is onrustbarend. Jasper Rommel, programmabegeleider voor FOS in Centraal-Amerika, ging naar de tweede grootste stad van El Salvador en kon het met eigen ogen vaststellen.

CategorieNieuws
iedereengezond-logo
Bericht

FOSFOR 3 – Iedereen GEZOND (2018)

Iedereen wil gezond oud worden. Dat vereist niet alleen een goede en betaalbare gezondheidszorg, maar zo veel meer. In ons online magazine ontdek je er alles over.

Lees verder

Met een lege maag

Maité komt opgelucht buiten. De dokter heeft haar gerustgesteld. Haar dochtertje van vier heeft een ‘gewone’ virale infectie en de koorts is al minder hevig dan gisteren. Het pijnstillend en koortswerend geneesmiddel dat de dokter voorschreef is voorradig in de apotheek en krijgt ze na nog een half uur wachten ook mee.

Maité is deze morgen om zes uur met haar koortsige kleuter vertrokken om op tijd in de wachtzaal te zitten. Anders is de rij veel te lang en na de middag zijn er geen consultaties meer. Om half tien komt ze buiten uit de consultatie en tegen tien uur kan ze het gezondheidscentrum verlaten met haar medicijn.

“Wat was de kostprijs van je visite?”, vraagt Isabel Montoya van AMSATI, een gezondheidsorganisatie waar FOS mee samenwerkt. “Niets, ze zijn hier eerlijk. De doktersvisite is gratis en ook de medicatie kreeg ik mee”, zegt Maité. “En heb je andere uitgaven moeten maken?” “Ja, normaal is het 20 dollarcent voor de busrit. Maar de bus kwam maar niet deze morgen. Mijn dochter had hoge koorts en ik had schrik om te laat te komen. Ik heb dan 35 cent betaald voor de mototaxi naar hier. Straks neem ik wel de bus terug.”

2018-elsalvador-gezondheid-amsati-audit (12)

“En uitgaven voor eten?”, vraagt Isabel. Maité aarzelt, er kruipt enige schaamte in haar houding. “Ik heb maar 1 dollar bij. Doordat ik 35 cent heb moeten geven voor de mototaxi en straks nog terug moet, heb ik net niet genoeg om pupusas (soort zoute tortilla nvdr.) te kopen.” Isabel vraagt of haar dochtertje dan nog niets heeft kunnen eten sinds deze morgen. Maité schudt het hoofd en Isabel steekt haar iets in de handen om pupusas te kopen aan de overkant.

Maar financieel bijspringen is eigenlijk niet de bedoeling. “Het is onze taak niet, maar wat moet je doen? Dat kind is ziek, is ontiegelijk vroeg moeten vertrekken, heeft nog niets kunnen eten en heeft nog een rit van twee uur voor de boeg. Zo zie je maar, als er niets gedaan wordt aan de randfactoren valt zelfs gratis geneeskunde duur uit voor kwetsbare mensen.”

Geen naalden

Een van de medewerkers van AMSATI roept Isabel. “Er zijn problemen bij de wondzorg. Kom, we gaan daar interviews afnemen”, luidt het. Het kabinet waar wonden verzorgd worden, heeft vandaag geen steriel water, geen steriele kompressen en geen verband. Patiënten die een afspraak hebben om de wondzorg te verversen worden gevraagd om ofwel zelf het materiaal te gaan kopen in de apotheek, ofwel op een ander moment terug te komen. Er komen patiënten met nieuwe wonden, vaak in een vuile doek gewikkeld. Op de koop toe zijn er geen tetanusvaccins meer. Die worden naar privéklinieken doorgestuurd, wat voor de meesten wellicht niet te betalen is. Zij zullen zichzelf behelpen en moeten hopen dat de wonde niet infecteert.

Terwijl Isabel haar vragenlijst overloopt, komt een verpleegkundige aankloppen. “Heb jij hier nog naalden?”, vraagt ze aan haar collega. “Ik heb geen enkele meer en de voorraadkast is volledig uitgeput. In het dokterskabinet liggen er ook maar een paar meer”. Ze krijgt een doosje naalden mee van bij de wondzorg, hopelijk hebben ze er nog genoeg voor vandaag.

Wat verder komt Esmelda, een hoogzwangere vrouw van bij de controle. Zij is tevreden. De zwangerschap verloopt vlekkeloos en ze kreeg alle informatie die ze nodig heeft. “het personeel is vriendelijk en geeft mij de nodige uitleg, ik kom hier graag op controle”, zegt Esmelda. Op de vraag of ze het niet erg vindt dat de consultatie deels plaatsvindt aan een tafel naast de balie, in de wachtruimte antwoordt ze bedachtzaam. “Ja, privacy heb je niet echt, maar de medische checks vinden wel plaats in een afgesloten ruimte. Ik vind het vervelender dat er alleen één vuil toilet is voor het ganse gezondheidscentrum. Op een plaats waar veel zwangere vrouwen komen…”

Esmelda kwam op afspraak, maar heeft toch nog anderhalf uur moeten wachten. Een van de twee dokters is vandaag niet komen opdagen, waardoor de aanwezige dokter zowel de spoedgevallen als de afspraken moet afhandelen.

2018-elsalvador-gezondheid-amsati-audit (10)

Politieke spelletjes

Gezondheidsorganisatie AMSATI doet tientallen van deze sociale audits per jaar (zie kadertekst). Maar dit is wel een van de slechtste voorbeelden. Het tekort aan personeel en materiaal is schrijnend. “Met Foro Nacional de Salud, een platform dat gezondheidsorganisaties samenbrengt, eisen we al langer het ontslag van een van de viceministers van gezondheid die verantwoordelijk is voor het beheer. Sindsdien zijn de contacten met het ministerie verzuurd. Ze hebben zelfs geprobeerd om een eigen ‘Foro de Salud’, een eigen gezondheidsforum, op te richten naast het onze. Maar dat is uiteraard grandioos mislukt.”

“De huidige problemen kunnen echter niet allemaal op deze regering afgeschoven worden”, vervolgt ze. “Het linkse FMLN levert wel de president en de ministers, maar het verloor in maart jaar de parlementsverkiezingen. Sindsdien blokkeert rechts alle budgetten voor gezondheidszorg in het parlement. De gemiddelde Salvadoraan is niet op de hoogte van die politieke nuances en houdt de regering verantwoordelijk. Dat speelt rechts in de kaart voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar.”

FOS werkt samen met lokale organisaties voor een betere toegang tot en een betere kwaliteit van de gezondheidszorg in El Salvador. Een van de strategieën daarvoor is het uitvoeren van sociale audits in de gezondheidscentra. Het is namelijk niet voldoende om een betere wetgeving af te dwingen. Als er geen controle is op de effectieve uitvoering, blijven wetten vaak dode letter.

Salvadoraanse gezondheidsorganisaties gaan nu het aantal onaangekondigde controles opvoeren. Naast observeren, interviewen ze ook zorgvragers en peilen ze naar de kwaliteit van de zorg, de klantvriendelijkheid, de voorraad aan medicamenten en materiaal of tevredenheid van de zorgvragers. In El Salvador zit het recht op de sociale controle ingebed in de wetgeving. Zo zijn de sleutels van de klachtenboxen in de ziekenhuizen in handen van een lokale middenveldorganisatie, die de box na afspraak samen met de directie opent.

Na het uitvoeren van een sociale audit – het openen van de klachtenboxen – wordt een verbeterplan opgesteld samen met de directie van het gezondheidscentrum en de lokale vertegenwoordiger van het ministerie van Gezondheidszorg. Later wordt een nieuwe audit uitgevoerd om te controleren als er vooruitgang geboekt is.

Blijf op de hoogte

Meer weten over de sociale bescherming in El Salvador? Schrijf je in op onze nieuwsbrief.